Tóm tắt Luận văn Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện từ thực tiễn Thành phố Hải Phòng

Nội dung tài liệu: Tóm tắt Luận văn Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện từ thực tiễn Thành phố Hải Phòng

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ / / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI ĐỨC HẬU XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢN LÝ NGÀNH NGHỀ KINH DOANH CÓ ĐIỀU KIỆN – TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI – NĂM 2019
2. Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. Mai Đắc Biên Phản biện 1: PGS.TS. Trần Thị Diệu Oanh, Học viện Hành chính Quốc gia Phản biện 2: TS. Nguyễn Quang Thái, Bộ Tư pháp Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp 204, Nhà D - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh- Quận Đống Đa – TP Hà Nội Thời gian: vào hồi 17 giờ ngày 11 tháng 12 năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
3. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của nghiên cứu luận văn Xử phạt VPHC nói chung và xử phạt VPHC trong lĩnh vực kinh doanh, thương mại, dịch vụ nói riêng là công cụ quan trọng trong hoạt động quản lý nhà nước nhằm duy trì trật tự, kỷ cương trong quản lý hành chính của Nhà nước. Đây cũng là vấn đề trực tiếp liên quan đến cuộc sống hàng ngày của nhân dân được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội hết sức quan tâm. Trong nền kinh tế thị trường, tự do kinh doanh là quyền cơ bản của con người và là động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Ở Việt Nam, nguyên tắc: "Mọi công dân có quyền tự do kinh doanh theo quy định của pháp luật" được ghi nhận tại Điều 57 của Hiến pháp năm 2013. Kể từ khi ban hành Luật Doanh nghiệp 2014, các quy định về điều kiện kinh doanh nói chung và giấy phép kinh doanh nói riêng đã được cải thiện đáng kể. Theo đó, pháp luật quy định về điều kiện kinh doanh đã và đang được cải thiện theo hướng minh bạch, đơn giản và hợp lý, trong đó, nhiều loại giấy phép kinh doanh đã được bãi bỏ hoặc chuyển thành điều kiện kinh doanh không cần giấy phép, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của người dân. Giấy phép kinh doanh là một trong những công cụ thường được các cơ quan quản lý Nhà nước lựa chọn để thực hiện quản lý đối với hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, nếu công cụ giấy phép kinh doanh được sử dụng không hợp lý hoặc quá mức cần thiết thì sẽ trở thành rào cản đối với sự phát triển hoạt động kinh doanh, gây ra những chi phí tốn kém không cần thiết cho xã hội. Trong khi đó, pháp luật hiện hành chưa có quy định về cơ sở đánh giá tính hợp lý, tính khả thi và hiệu quả của giấy phép kinh doanh được ban hành cũng như giám sát việc tuân thủ pháp luật về điều kiện kinh doanh. Pháp luật về ngành nghề kinh doanh có điều kiện và quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện ở Việt Nam hiện nay được quy định trong Luật doanh nghiệp năm 2014, Luật đầu tư năm 2014, Luật xử lý VPHC năm 2012 . Trong những năm vừa qua, hoạt động xử phạt VPHC đối với các cơ sở kinh doanh trong lĩnh vực này đã đạt được những kết quả nhất định. Nhiều vụ việc vi phạm nghiêm trọng đã được phát hiện, xử phạt nghiêm minh, qua đó pháp chế XHCN được bảo đảm, quyền và lợi ích 1
4. hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân được tôn trọng và bảo đảm. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Trong thực tiễn xử phạt có những vụ việc do pháp luật còn nhiều bất cập, tồn tại nên không xử lý được kịp thời đối với hành vi vi phạm. Sự phối hợp, hoạt động giữa các cơ quan, tổ chức trong xử phạt VPHC về ngành nghề kinh doanh có điều kiện còn chưa thực sự tốt, vẫn xảy ra tình trạng bỏ lọt các trường hợp hành vi vi phạm nhưng không bị xử lý. Thành phố Hải Phòng là thành phố trực thuộc trung ương, là trung tâm kinh tế lớn của cả nước với cảng biển, các khu công nghiệp, khu du lịch, dịch vụ lớn, phát triển. Thành phố Hải Phòng cũng là thành phố có dân số đông, mật độ dân số cao, có nhiều trụ sở, doanh nghiệp, cơ quan tổ chức đóng trên địa bàn, có nhiều cơ sở lưu trú du lịch, các dịch vụ giải trí, nghỉ dưỡng, kinh doanh, thương mại. Nhiều doanh nghiệp, cơ sở kinh tế hoạt động trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Cùng với những mặt tích cực, thì đây cũng là địa bàn phức tạp về an ninh trật tự, an toàn xã hội, do đó, hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát về chấp hành pháp luật đối với các cơ quan này là rất phức tạp. Nhiều trường hợp có vi phạm xảy ra đã bị xử lý, xử phạt nghiêm minh, nhưng trên thực tế, hoạt động xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện tại thành phố Hải Phòng trong những năm vừa qua vẫn còn có những hạn chế, tồn tại nhất định cần khắc phục. Từ những lý do trên, tác giả quyết định chọn đề tài “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện từ thực tiễn thành phố Hải Phòng” làm đề tài luận văn thạc sĩ luật học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu luận văn Việc nghiên cứu về pháp luật xử phạt VPHC trong lĩnh vực quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong những năm vừa qua đã có một số công trình nghiên cứu, như: - "Tìm hiểu về xử phạt VPHC", của tác giả Phạm Dũng - Hoàng Sao, nêu khái quát chung và phân tích những khái niệm cơ bản về xử phạt VPHC nhưng chưa đi sâu vào vấn đề xử phạt VPHC trong lĩnh vực hải quan; 2
5. - Đề tài khoa học "Nghiên cứu một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật xử lý VPHC về hải quan theo yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế", của thạc sĩ Phùng Thị Bích Hường, năm 2007 tại Tổng cục Hải quan – Bộ Tài chính đề tài này cũng chỉ đưa ra những tồn tại chung và phương hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật xử lý VPHC về hải quan nhưng chưa đi sâu vào thực trạng pháp luật và VPHC trong lĩnh vực hải quan; - Đề tài khoa học "Trách nhiệm pháp lý của đối tượng nộp thuế đối với các hành vi vi phạm pháp luật hải quan về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu", của tác giả Đào Thịnh Vinh, năm 2013 tại Tổng cụ Thuế, Bộ Tài chính cũng đã nêu được những vấn đề lý luận và thực trạng vấn đề trách nhiệm pháp lý của đối tượng nộp thuế do vi phạm pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu ở Việt Nam, nhưng lại chỉ nêu một vấn đề nhỏ về hành vi vi phạm quy định về kiểm tra hải quan, thanh tra thuế thuộc nhóm hành vi vi phạm quy định về kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan của VPHC trong lĩnh vực hải quan chứ chưa nêu các vấn đề khác trong các qui định về hành vi VPHC trong lĩnh vực hải quan và mức xử phạt; - Luận văn thạc sỹ Luật học: “Tăng cường pháp chế XHCN trong lĩnh vực xử phạt VPHC ở nước ta hiện nay” của Đặng Thanh Sơn năm 2003 tại Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội; Đề tài “Áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Lê Xuân Thân (2004), luận án tiến sĩ luật học, Học viện Chính trị quốc Gia Hồ Chí Minh; hay như đề tài “Hoạt động thanh tra chuyên ngành qua thực tiễn tại Thanh tra Sở Giao thông vận tải Hà Nội” của tác giả Vũ Thị Giang (2012), Học viện Hành chính và nhiều công trình khác. Khi nghiên cứu tác công trình trên, có thể thấy rằng, hầu hết các công trình đều đã bước đầu phân tích về hoạt động áp dụng pháp luật như tác giả Đặng Thanh Sơn và tác giả Lê Xuân Thân nhưng các tác giả này chủ yếu phân tích hoạt động áp dụng pháp luật gắn với hoạt động xét xử của tòa án hoặc đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường pháp chế XHCN qua hoạt động xử lý VPHC , hơn nữa các đề tài này có đối tượng hướng đến rất rộng, không tập trung vào địa bàn cụ thể. Như vậy, các công trình nghiên cứu trên chủ yếu nghiên cứu về pháp luật xử phạt VPHC nói chung hoặc nghiên cứu về VPHC trong một lĩnh vực cụ thể mà chưa có công trình nghiên cứu cụ thể nào nghiên cứu về pháp luật xử phạt VPHC trong 3
6. lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện, đặc biệt trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Do đó, việc lựa chọn đề tài của tác giả mang ý nghĩa quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ những vấn đề liên quan đến lý luận, cơ sở pháp lý và thực trạng xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện từ thực tiễn thành phố Hải Phòng, từ đó đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả công tác xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện từ thực tiễn thành phố Hải Phòng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Trên cơ sở mục đích nghiên cứu trên, luận văn có nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Tìm hiểu, làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện; - Đánh giá thực trạng xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện trên địa bàn thành phố Hải Phòng: + Thực trạng VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện và nguyên nhân của thực trạng đó; + Thực trạng xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện và nguyên nhân của thực trạng đó; - Đánh giá tổng quát các yếu tố tác động đến việc xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện trên địa bàn thành phố Hải Phòng; - Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện trên địa thành phố Hải Phòng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Quy định của pháp luật và hoạt động xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Trên cơ sở xuất phát từ thực tiễn công tác của học viên, đề tài tập trung nghiên cứu về xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện thuộc phạm vi quản lý của lực lượng cảnh sát nhân dân gồm: dịch vụ lưu trú, phòng cháy chữa cháy, dịch vụ xoa bóp bấm huyệt, dịch vụ kinh doanh Karaoke, dịch vụ kinh doanh khí hoá lỏng. 4
7. - Phạm vi nghiên cứu: những quy định của Luật Xử lý VPHC năm 2012 cùng một số văn bản quy phạm pháp luật có liên quan và hoạt động xử phạt VPHC của các chủ thể có thẩm quyền trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện, thời gian từ năm 2014 đến năm 2018 trên địa bàn thành phố Hải phòng. Đề tài tập trung nghiên cứu về xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện thuộc phạm vi quản lý của lực lượng cảnh sát nhân dân gồm: dịch vụ lưu trú, phòng cháy chữa cháy, dịch vụ xoa bóp bấm huyệt, dịch vụ kinh doanh Karaoke, dịch vụ kinh doanh khí hoá lỏng. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Đề tài nghiên cứu dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật; các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước, của thành phố về nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về ngành nghề kinh doanh có điều kiện. - Các phương pháp cụ thể: Phương pháp nghiên cứu tài liệu; phân tích, tổng hợp; phương pháp lịch sử - logic; phương pháp thống kê, so sánh. 6. Tính mới và những đóng góp của đề tài - Bổ sung, hoàn thiện lý luận về xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện; - Đánh giá, làm rõ thực trạng xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện trên địa bàn thành phố Hải Phòng; những kết quả đạt được, tồn tại và nguyên nhân. Từ đó, đưa ra những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả xử phạt VPHC trong lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có điều kiện trên địa bàn thành phố Hải Phòng. - Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể được sử dụng làm tài liệu nghiên cứu, giảng dạy và áp dụng trong thực tiễn tại các trường đại học, viện nghiên cứu và cơ quan áp dụng thực tiễn trên địa bàn cả nước nói chung và của thành phố Hải Phòng nói riêng. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu của đề tài gồm 3 chương, 10 tiết, gồm: 5
8. Chương 1: Những vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện; Chương 2: Thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện trên địa bàn thành phố Hải Phòng; Chương 3: Phương hướng và giải pháp tăng cường xử phạt vi phạm hành chính trong quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện – từ thực tiễn thành phố Hải Phòng. 6
9. CHƢƠNG 1 NH NG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ NGÀNH NGHỀ KINH DOANH CÓ ĐIỀU KIỆN 1.1. Những hái niệm cơ ản 1.1.1. Ngành nghề kinh doanh có điều kiện Điều kiện kinh doanh được hiểu là: “Tập hợp các công cụ mà Chính phủ sử dụng để đặt ra các yêu cầu đối với công dân và doanh nghiệp”. 1.1.2. uản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện Từ khái niệm về quản lý nhà nước và khái niệm ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, có thể hiểu: Quản lý nhà nước đối với ngành, nghề kinh doanh có điều kiện là tổng thể hoạt động thực thi quyền lực nhà nước do các cơ quan nhà nước thực hiện nhằm xác lập một trật tự ổn định đối với ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Quản lý nhà nước đựơc thể hiện bằng sự chấp hành, điều hành, quản lý hành chính do cơ quan hành pháp thực hiện với sự đảm bảo bằng sức mạnh cưỡng chế của Nhà nước nhằm mục tiêu kiểm soát tốt đối với ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. 1.1.3. M t số v n đề chung về ử phạt vi phạm hành chính 1.1.3.1. hái niệm x phạt vi phạm hành chính VPHC là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lí nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị x phạt VPHC”. Trên cơ sở tiếp thu các luận giải của các nhà khoa học về khái niệm xử lý, xử phạt VPHC như vừa trình bày, cũng như những phân tích của cá nhân, tác giả đưa ra khái niệm xử phạt VPHC như sau: X phạt VPHC là hoạt động của các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền áp dụng các hình thức x phạt VPHC, các biện pháp khắc phục hậu quả, các biện pháp ngăn chặn VPHC và đảm bảo việc x lý VPHC đối với những cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi VPHC nhằm đảm bảo trật tự và kỷ luật trong quản lý nhà nước. 1.1.3.2. Đặc điểm x phạt vi phạm hành chính Xử phạt VPHC có những đặc điểm cơ bản sau: 7
10. Một là, xử phạt VPHC là một loại hoạt động cưỡng chế nhà nước, mang tính quyền lực nhà nước. Hai là, cơ sở để xử phạt VPHC là hành vi VPHC. Ba là, xử phạt VPHC chỉ do cơ quan có thẩm quyền, người có thẩm quyền trong bộ máy hành chính Nhà nước thực hiện. Bốn là, hoạt động xử phạt VPHC được tiến hành qua nhiều khâu, nhiều giai đoạn nhưng kết quả của hoạt động này phải được thể hiện bằng quyết định xử phạt hành chính. Năm là, hoạt động xử phạt VPHC được tiến hành trong khuôn khổ pháp luật và phải tuân theo pháp luật về trình tự, thủ tục hành chính. 1.1.3.3. Những yếu tố cấu thành x phạt vi phạm hành chính Một là, tính xâm hại các quy tắc quản lý nhà nước: Hai là, tính có lỗi của VPHC: Ba là, tính trái pháp luật hành chính: là hành vi xâm hại các quy tắc quản lý nhà nước, các quy tắc này do pháp luật hành chính quy định. Bốn là, tính bị xử phạt VPHC: 1.1.4. Xử phạt vi phạm hành chính trong quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện 1.1.4.1. hái niệm ngành nghề kinh doanh có điều kiện Không thể phủ nhận vai trò của hoạt động kinh doanh vì nó đã và đang đóng góp to lớn vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Những đóng góp tích cực đó có được khi quyền tự do kinh doanh được thừa nhận. Xử lý VPHC trong lĩnh vực quản lý ngành, nghề kinh doanh có điều kiện là thuật ngữ pháp lý tuy rộng, nhưng cũng được dùng để chỉ việc xử phạt VPHC trong lĩnh vực quản lý ngành, nghề kinh doanh có điều kiện và các biện pháp khắc phục hậu quả. Từ đó, có thể đưa ra khái niệm: X phạt VPHC trong lĩnh vực quản lý ngành, nghề kinh doanh có điều kiện là việc người có thẩm quyền x phạt áp dụng biện pháp x phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi VPHC trong lĩnh vực quản lý ngành, nghề kinh doanh có điều kiện theo quy định của pháp luật. 8