Tóm tắt Luận văn Thực hiện pháp luật về giảng viên. Từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm trung ương

Nội dung tài liệu: Tóm tắt Luận văn Thực hiện pháp luật về giảng viên. Từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm trung ương

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG THỊ NGUYỆT NGA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢNG VIÊN - TỪ THỰC TIỄN TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8380102 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - 2019
2. Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG Phản biện 1: .................................................................... Phản biện 2: .................................................................... Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận văn tại: Học viện Hành chính. Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa - Hà Nội. Thời gian: vào hồi giờ ngày tháng năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Ban Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
3. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong sự phát triển của giáo dục có sự đóng góp rất lớn từ giảng viên-người có vai trò quan trọng đối với người học, đối với nhà trường và xã hội thông qua các hoạt động giảng dạy, hướng dẫn, để sinh viên có được kiến thức, kỹ năng, phẩm chất, đạo đức cần thiết trong tương lai. Ở Việt Nam, giáo dục là quốc sách hàng đầu. Để chính sách này đi vào thực tế, thể chế hóa thành pháp luật về giáo dục nói chung, pháp luật về giảng viên nói riêng là điều kiện cần, thực hiện pháp luật đó là điều kiện đủ. Thông qua thực hiện pháp luật, pháp luật được hiện thực hóa, từ đó, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Trong những năm gần đây, các trường đào tạo sư phạm, đặc biệt là các trường cao đẳng đang gặp rất nhiều khó khăn, nhất là trong công tác tuyển sinh do những thay đổi trong chính sách phát triển nguồn nhân lực ngành sư phạm cũng như nhu cầu xã hội đối với nguồn nhân lực được đào tạo từ các trường sư phạm. Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 (Hội nghị trung ương lần thứ 8, khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã xác định: “Tiến tới tất cả các giáo viên tiểu học, trung học cơ sở, giáo viên, giảng viên các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải có trình độ từ đại học trở lên, có năng lực sư phạm. Giảng viên cao đẳng, đại học có trình độ từ thạc sỹ trở lên và phải được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp phải qua đào tạo về nghiệp vụ quản lý”. Trên cơ sở đó, Luật Giáo dục năm 2019 quy định (có hiệu lực từ 01/7/2020), từ năm 2020, giáo viên tiểu học, THCS phải có trình độ đại học. Đón trước xu hướng này, một số trường cao đẳng của một số địa phương đã sáp nhập với các trường đại học. Tuy nhiên, tính đến 30/6/2019, cả nước vẫn còn 30 trường cao đẳng sư phạm, trong đó có 3 trường trực thuộc trung ương và 27 trường trực thuộc các địa phương. Do vậy, những vấn đề lớn đặt ra như: Các trường Cao đẳng sư phạm đào tạo ai, nội dung, trình độ nào; sắp xếp cơ cấu, tổ chức, bố trí nhân sự, tinh giản 1
4. biên chế, giảng viên các trường cao đẳng sư phạm sẽ ra sao? Quyền và nghĩa vụ mà pháp luật quy định cho giảng viên các trường này và việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ đó như thế nào? Đây là một số vấn đề còn bỏ ngỏ, cần được nghiên cứu và có câu trả lời thỏa đáng trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29- NQ/TW, sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập Nghị quyết 19-NQ/TW (Hội nghị trung ương lần thứ 6, Khóa XII), ngày 25 tháng 10 năm 2017 “Về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập”. Trong bối cảnh trên, việc nghiên cứu đề tài “Thực hiện pháp luật về giảng viên-Từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương” là cần thiết, nhằm đưa ra thêm các luận cứ, cơ sở cho việc hoàn thiện các quy định pháp luật, bảo đảm thực hiện các quyền và lợi ích chính đáng của giảng viên trong các trường sư phạm, góp phần thúc đẩy sự nghiệp giáo dục, đào tạo phát triển có ý nghĩa cấp thiết đối với giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài - Luận án tiến sỹ “Hoàn thiện pháp luật về nhà giáo ở Việt Nam trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, mã số đề tài: 62380101 do tác giả Đặng Thị Thu Huyền thực hiện năm 2013. Luận án nghiên cứu cơ sở lý luận của việc hoàn thiện pháp luật về nhà giáo ở Việt Nam trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về nhà giáo ở Việt Nam hiện nay; Quan điểm và giải pháp hoàn thiện pháp luật về nhà giáo trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế [23]. - Luận án tiến sỹ “Thực hiện pháp luật về viên chức trong trường đại học ở Việt Nam”, mã số đề tài: 62380101 do tác giả Nguyễn Thị Thu Hương thực hiện năm 2015. Luận án nghiên cứu những vấn đề lý luận về viên chức trong trường đại học; Thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về viên chức trong trường đại học ở Việt Nam; Quan điểm và giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về viên chức trong trường đại học ở Việt Nam hiện nay [22]. - Luận án tiến sỹ “Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên các 2
5. trường đại học công lập ở Việt Nam”, mã số đề tài: 62348201 do tác giả Vũ Đức Lễ thực hiện năm 2015 [26]. - Luận văn thạc sĩ “Pháp luật về viên chức ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập” của tác giả Lê Thị Quỳnh Nga được thực hiện năm 2011. Luận văn đi sâu nghiên cứu về cơ sở lý luận của pháp luật về viên chức, quá trình hình thành, phát triển, thực trạng pháp luật viên chức ở Việt Nam và các giải pháp nhằm hoàn thiện việc thực hiện pháp luật ở nước ta vào thời điểm Luật Viên chức đã ra đời nhưng chưa có hiệu lực thi hành [27]. - Luận văn thạc sĩ “Chất lượng viên chức các trường mầm non trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội”, mã số đề tài: 60343403 do tác Trần Thị Trinh thực hiện năm 2018. Luận văn tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận về chất lượng đội ngũ viên chức mầm non; Thực trạng chất lượng viên chức các trường mầm non trên địa bàn huyện Gia Lâm; Mục tiêu và một số giải pháp nâng cao chất lượng viên chức các trường mầm non trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội [35]. - Luận văn thạc sĩ “Đánh giá thực hiện công việc của giảng viên trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp”, mã số đề tài: 60340404 do tác giả Mai Mạnh Hùng thực hiện năm 2016. Luận văn làm nổi bật cơ sở lý luận về đánh giá thực hiện công việc của giảng viên trường đại học; Thực trạng và giải pháp hoàn thiện đánh giá thực hiện công việc của giảng viên trường đại học Mỹ thuật Công nghiệp. - Luận văn thạc sĩ “Quản lý đào tạo, bồi dưỡng giảng viên các trường cao đẳng công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội”, mã số đề tài: 60140114 do tác giả Nguyễn Thương Huyền thực hiện năm 2016. Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận về đào tạo, bồi dưỡng giảng viên trường cao đẳng; Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng và đề xuất 1 số biện pháp về đào tạo, bồi dưỡng giảng viên trường cao đẳng công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội [24]. - Luận văn thạc sĩ “Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế-Kỹ thuật thuộc đại học Thái Nguyên”, mã số đề tài: 601405 do tác giả Đặng Văn Doanh thực hiện năm 2008. Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên trường cao đẳng; Thực trạng đội ngũ và công tác phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế-Kỹ thuật thuộc đại học Thái Nguyên; Một số 3
6. biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế-Kỹ thuật thuộc đại học Thái Nguyên. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn - Mục đích Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, luận văn đề xuất một số quan điểm và giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. - Nhiệm vụ Để đạt được mục đích trên, luận văn có một số nhiệm vụ sau: + Hệ thống hóa, phân tích làm rõ thêm cơ sở lý luận, pháp lý của thực hiện pháp luật về giảng viên; + Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương; + Đưa ra một số quan điểm và giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận, thực tiễn của hoạt động thực hiện pháp luật về giảng viên. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài + Phạm vi nghiên cứu về không gian: Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. + Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Luận văn nghiên cứu việc thực hiện pháp luật về giảng viên trong từ năm 2013 (năm ban hành nghị quyết số 29/NQ-TW) đến nay. + Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Thực hiện pháp luật về giảng viên trong các trường Cao đẳng sư phạm có nội dung rộng, trong khuôn khổ của Luận văn, Luận văn tập trung nghiên cứu về khái niệm, phân loại, đặc điểm nghề nghiệp của giảng viên và pháp luật về giảng viên; khái niệm và các giai đoạn thực hiện pháp luật về giảng viên; các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về giảng viên; Thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương; quan điểm, giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên. 4
7. + Phạm vi về đối tượng: Luận văn nghiên cứu nhóm thực hiện nhiệm vụ giảng viên trong các trường Cao đẳng sư phạm, đang là viên chức; không nghiên cứu nhóm chưa là viên chức (giảng viên thỉnh giảng, giảng viên kiêm nhiệm, người hợp đồng lao động). 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử. - Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu luận văn, tác giả sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau: Chương 1: sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích-tổng hợp để khái quát những vấn đề lý luận và đánh giá các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về giảng viên. Chương 2: sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê, phân tích, so sánh nhằm tạo lập thông tin phục vụ cho nghiên cứu, đánh giá các khía cạnh thực tiễn thực hiện pháp luật về giảng viên tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Chương 3: sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa để đưa ra quan điểm và đề xuất giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Ngoài ra, trong quá trình nghiên cứu, tác giả còn sử dụng phương pháp lịch sử, tư duy logic, phương pháp quy nạp, diễn giải... nhằm làm sáng tỏ nội dung và phạm vi nghiên cứu của đề tài luận văn. Các phương pháp nghiên cứu nêu trên được sử dụng đồng thời, hỗ trợ lẫn nhau để làm rõ những quan điểm, nội dung khoa học mà tác giả đã trình bày trong luận văn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần bổ sung, làm rõ thêm lý luận về thực hiện pháp luật nói chung, thực hiện pháp luật về giảng viên trong các trường Cao đẳng sư phạm nói riêng - Ý nghĩa thực tiễn 5
8. Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong việc hoạch định chính sách, xây dựng kế hoạch, lộ trình hoàn thiện pháp luật, thực hiện pháp luật về giảng viên; Luận văn cũng có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu và học tập tại các cơ sở đào tạo luật học, hành chính học, bồi dưỡng giáo viên, người làm quản lý giáo dục. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật về giảng viên Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên ở trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương Chương 3: Quan điểm, giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên - Từ thực tiễn Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢNG VIÊN 1.1. Giảng viên và pháp luật về giảng viên 1.1.1. Giảng viên 1.1.1.1. Khái niệm giảng viên Theo từ điển tiếng việt của GS Hoàng Phê chủ biên thì: “GV là người giảng dạy ở đại học, cao đẳng hay lớp huấn luyện cán bộ”. Như vậy, theo cách hiểu thông thường giảng viên là người làm nhiệm vụ giảng dạy trong các trường đại học và cao đẳng. 1.1.1.2. Phân loại giảng viên - Phân loại theo nơi làm việc - Phân loại theo hạng chức danh nghề nghiệp 1.1.1.3. Đặc điểm nghề nghiệp giảng viên Thứ nhất, giảng viên có trình độ chuyên môn sâu về một lĩnh vực/bộ môn/môn Thứ hai, giảng viên có phương pháp giảng dạy phù hợp, bao gồm 6
9. khối kiến thức về phương pháp luận, kỹ thuật dạy và học nói chung và dạy/học trong từng chuyên ngành cụ thể. Bên cạnh phương pháp chung thì mỗi chuyên ngành (thậm chí từng môn học hoặc cùng môn học nhưng khác đối tượng học) đều có những đặc thù riêng biệt đòi hỏi phải có những phương pháp tiếp cận khác nhau, phù hợp từng môn học, người học cũng như điều kiện về cơ sở vật chất của nhà trường, lớp học. Thứ ba, có am hiểu về tâm lý sư phạm, về người học 1.1.2. Pháp luật về giảng viên 1.1.2.1. Khái niệm pháp luật về giảng viên Theo quan niệm phổ biến hiện nay thì pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung (quy phạm pháp luật) do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận, thể hiện ý chí của giai cấp thống trị, được nhà nước bảo đảm thực hiện kể cả bằng biện pháp cưỡng chế để điều chỉnh các mối quan hệ xã hội, duy trì xã hội trong một trật tự có lợi cho giai cấp thống trị. Pháp luật xã hội chủ nghĩa là hệ thống quy tắc xử sự chung (quy phạm pháp luật) thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, thể hiện ý chí của nhân dân, được nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện trên cơ sở giáo dục, thuyết phục nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa. 1.1.2.2. Nội dung chủ yếu của pháp luật về giảng viên a) Quy định về điều kiện, tiêu chuẩn giảng viên b) Quy định về quyền, nhiệm vụ của giảng viên c) Quy định về quản lý giảng viên (tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, điều động, bổ nhiệm, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật) 1.2. Thực hiện pháp luật về giảng viên 1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về giảng viên Nhà nước ban hành pháp luật nhằm mục đích điều chỉnh các quan hệ xã hội, đáp ứng lợi ích của nhân dân và xã hội cũng như tạo lập môi trường pháp lý cho sự phát triển của xã hội. Mục đích đó chỉ có thể đạt được khi pháp luật được các chủ thể nghiêm chỉnh thực hiện trong đời sống xã hội. Pháp luật với tầm quan trọng của mình không chỉ dừng lại bằng các đạo luật, vì đó chỉ là pháp luật ở trạng thái “tĩnh”, vấn đề quan trọng là pháp luật phải được thực hiện thông qua hoạt động của các cơ quan nhà nước, tổ chức và công dân, trở thành phương thức quản lý xã hội. 7
10. Một cách phổ biến, THPL được hiểu: “Thực hiện pháp luật là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật”. Theo hướng tiếp cận này thì THPL là hành vi dưới dạng hành động hoặc không hành động của con người phù hợp với những quy định của pháp luật. Theo đó, mọi hoạt động của con người, của các tổ chức phù hợp với quy định của pháp luật và đáp ứng tiêu chí về tính mục đích thì đều được coi là biểu hiện của THPL. Hoặc quan niệm tương tự, cho rằng: THPL là hành vi (hành động hoặc không hành động) hợp pháp của các chủ thể có năng lực hành vi pháp luật làm cho các quy định của pháp luật trở thành hiện thực trong cuộc sống. Trên cơ sở đó, có thể hiểu thực hiện pháp luật về giảng viên là quá trình thực hiện các quy phạm pháp luật về giảng viên làm cho các quy định của pháp luật về giảng viên trở thành những hoạt động thực tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật, qua đó, phát huy vị trí, vai trò của giảng viên, hoạt động giảng dạy, đóng góp vào sự phát triển giáo dục của đất nước. 1.2.2. Các giai đoạn thực hiện pháp luật về giảng viên 1.2.2.1. Phổ biến, giáo dục pháp luật về giảng viên 1.2.2.2. Xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện pháp luật về giảng viên 1.2.2.3. Tổ chức thực hiện pháp luật về giảng viên 1.2.2.4. Thanh tra, kiểm tra, giám sát thực hiện pháp luật về giảng viên 1.3. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về giảng viên 1.3.1. Mức độ hoàn thiện pháp luật về giảng viên Thứ nhất, tính toàn diện là tiêu chuẩn đầu tiên thể hiện mức độ hoàn thiện của hệ thống pháp luật. Có thể nói đây là tiêu chuẩn để định lượng một hệ thống pháp luật nhưng lại có ý nghĩa rất quan trọng, vì chỉ khi nào định lượng được mới có thể tiếp tục nghiên cứu để định tính. Thứ hai, tính đồng bộ của hệ thống pháp luật thể hiện sự thống nhất của nó. Khi xem xét mức độ hoàn thiện của một hệ thống pháp luật cần phải chú ý xem giữa các bộ phận của hệ thống đó có trùng lặp, chồng chéo hay mâu thuẫn không. Thứ ba, tính phù hợp của hệ thống pháp luật thể hiện sự tương 8