Tóm tắt Luận văn Quản lý nhà nước về văn hoá dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An

Nội dung tài liệu: Tóm tắt Luận văn Quản lý nhà nước về văn hoá dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ --------/-------- -----/----- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HÀ THỊ THUỲ LINH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ VĂN HOÁ DÂN TỘC THÁI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI – 2020
2. Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ HƯỜNG Phản biện 1: TS. ĐẶNG THỊ MINH Phản biện 2: PGS.TS. BẾ TRUNG ANH Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp B tầng A Hội trường bảo vệ Luận văn Thạc sĩ Học viện Hành chính Quốc gia Số: 77, Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội Thời gian: vào hồi 15h ngày 28 tháng 11 năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
3. MỞ ĐẦU Văn hóa dân tộc là linh hồn, là giá trị tinh thần to lớn đối với mỗi dân tộc, được đúc kết qua hàng thế kỷ. Trong những năm gần đây, tình hình thế giới đầy biến động, xu thế toàn cầu hóa đang như một cơn lốc cuốn hút tất cả các quốc gia trên thế giới. Việt Nam không thể đứng ngoài dòng chảy này. Sự phát triển và du nhập văn hóa có mặt tiêu cực và tích cực tới nền văn hóa cộng đồng các dân tộc Việt Nam, trong đó có văn hóa dân tộc Thái ở Nghệ An. Dân tộc Thái tại tỉnh Nghệ An là một trong những thành phần dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ lớn nhất, với những giá trị văn hóa phong phú, độc đáo và chứa đựng những giá trị tinh thần to lớn. Bên cạnh những giá trị tốt đẹp trong văn hóa truyền thống của người Thái, còn có những yếu tố không phù hợp với thời đại. Trước tác động của nền kinh tế thị trường, sự giao lưu văn hóa giữa các vùng miền, nền văn hóa truyền thống cộng đồng dân tộc Thái ở Nghệ An chịu ảnh hưởng không hề nhỏ. Tình trạng mai một, pha trộn, lai căng về văn hoá dẫn đến nguy cơ đánh mất bản sắc riêng. Bên cạnh đấy sự bùng nổ của tiến bộ khoa học kỹ thuật, sự phát triển đa dạng của các phương tiện nghe nhìn, sự phát triển nhanh về kinh tế - xã hội của địa phương đã làm thay đổi phương thức sản xuất, nếp sống, phong tục, tập quán các dân tộc thiểu số trên địa bàn, tập quán các DTTS trên địa bàn tỉnh, sự giao lưu văn hoá giữa các vùng miền phần nào làm cho văn hoá có sự thay đổi lớn trên nhiều phương diện. Hiện nay, Đảng và nhà nước ta đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách nhằm phát triển kinh tế - xã hội - văn hóa truyền thống dân tộc trên khắp cả nước, tạo điều kiện cho các vùng giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc riêng. Đẩy mạnh sự đóng góp cho sự phát triển đồng đều giữa các vùng miền trong thời kỳ hội nhập và đẩy mạnh kinh tế CNH - HĐH đất nước. Mặt khác, xu thế tìm hiểu, giữ gìn và phát triển văn hóa đang được phát huy mạnh ở tại các huyện miền núi của Nghệ An. Trước tình hình đó, việc quản lý giữ gìn văn hóa, bản sắc dân tộc Thái ở Nghệ An là vấn đề có tính thiết yếu, cấp bách nhằm giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc.
4. Nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề, cùng với niềm tự hào với những bản sắc của một người con dân Thái, để đóng công sức nhỏ bé vào mục tiêu cả nước nói chung, và tỉnh Nghệ An nói riêng, tôi chọn đề tài “ Quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An” cho luận văn tốt nghiệp thạc sĩ quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Lĩnh vực văn hoá dân tộc thiểu số đã nhận được sự quan tâm nghiên cứu, tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau của các nhà nghiên cứu ở Việt Nam. Cuốn “Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam" của GS.TS Trần Ngọc Thêm (Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, 2001) đã tái hiện bức tranh tổng quan về văn hóa Việt Nam, đề cập đến một số lĩnh vực văn hóa như văn hóa vật chất, văn hóa tinh thần và các vùng văn hóa Việt Nam. "Bản sắc văn hóa Việt Nam" của Phan Ngọc, Nxb Văn hóa thông tin, 2004. Cuốn sách đã làm rõ bề dày văn hóa của con người Việt Nam, bản sắc văn hóa Việt Nam trong giao lưu văn hóa, nền tảng của giao lưu quốc tế. Đồng thời, đặt ra vấn đề bảo vệ và phát huy văn hóa trong cuộc tiếp xúc văn hóa hiện nay. “Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn về dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt Nam” PGS.TS Nguyễn Quốc Phẩm - GS.TS Trịnh Quốc Tuấn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội (1999), Các tác giả đưa ra sự lý giải về một số khái niệm liên quan đến vấn đề dân tộc và trình bày thực tiễn vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc Việt Nam hiện nay. Nghiên cứu dưới góc độ văn hoá các dân tộc thiểu số có các công trình; “Tìm hiểu các văn hóa vùng các dân tộc thiểu số” của Lò Giàng Páo, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội, 1997. "Văn hóa các dân tộc thiểu số ở Việt Nam" của Ngô Văn Lệ, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 1998, cuốn sách đã giới thiệu những nét văn hóa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và ý nghĩa của nó trong đời sống tinh thần của con người. "Bản sắc văn hoá dân tộc”, Nxb Văn hóa Thông tin, 2003, trong đó tác giả Hồ Bá Thâm đã đề cập đến bản sắc và động lực phát triển của văn hoá, văn hoá và bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam, tư duy triết học trong văn hoá truyền thống.
5. “Nét đẹp văn hoá các dân tộc thiểu số” của tác giả Vi Hoàng, Nxb Văn hoá dân tộc, năm 2008.Tác giả giới thiệu những nét đẹp trong văn hoá ứng xử của đồng bào các dân tộc thiểu số Việt Nam, bao gồm ứng xử giữa con người với người, ứng xử giữa con người với loài vật và ứng xử giữa con người với thiên nhiên. Nghiên cứu văn hóa dân tộc Thái có các công trình: Theo “Lịch sử văn hóa tộc người Thái Việt Nam là một bài viết (tiêu đề gốc: Lịch sử văn hóa tộc người) trong sách Văn hóa tộc người Thái do nhà xuất bản quân đội nhân dân xuất bản năm 2010. “Các dân tộc ở Việt Nam. tập 2. Nhóm ngôn ngữ Tày-Thái kađai của Vương Xuân Tình (chủ biên), 2016, Cuốn sách là tập thứ hai của bộ sách 4 tập : “Các dân tộc ở Việt Nam”.Tiếp theo tập 1, Theo “Văn hóa tộc người Thái”, Nxb Quân đội nhân dân năm 2016 (Cầm Trọng - Chu Thái Sơn Chủ biên) tác giả viết về lịch sử hình thành, những nét văn hoá nổi bật nhất của người Thái. Đồng thời phân tích xu hướng phát triển văn hoá trong thời kỳ sắp tới. “Văn hóa Thái Việt Nam”, Cầm Trọng, Phan Hữu Dật, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội, 1995. “Văn hóa và lịch sử người Thái ở Việt Nam hiện nay” Nxb Văn hóa Dân tộc, Hà Nội, 1996. “Các dân tộc thiểu số ở Nghệ An”, của Nguyễn Đình Lộc, Nxb Nghệ An, 2009 nêu cụ thể các văn hóa dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Ngoài ra, còn có rất nhiều bài viết bàn về vấn đề này được đăng tải trên các tạp chí Dân tộc học, Nghiên cứu lịch sử... Có thể nói, các công trình đều đã đi vào khai thác những đặc điểm chung về bản sắc văn hóa, văn hóa các dân tộc thiểu số, văn hóa của các dân tộc ở nước ta. Liên quan đến quản lý nhà nước về văn hoá dân tộc thiểu số, cũng có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến. Luận văn thạc sĩ quản lý hành chính công “Quản lý nhà nước về bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc Thái vùng Tây Bắc - Nghệ An”, của Nguyễn Anh Tuấn, Hà Nội, 2013. Luận văn đã rà soát và hệ thống hoá các văn bản quản lý nhà nước ở vùng Tây Bắc - Nghệ An. Luận văn thạc sĩ quản lý ngành triết học “Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc Thái ở Huyện Quan Hóa - tỉnh Thanh Hóa hiện nay “của Nguyễn Mạnh Duy tập trung nêu bật những nét đặc sắc riêng
6. của đồng bào dân tộc Thái Việt Nam và dân tộc Thái tại huyện Quan Hóa tỉnh Thanh Hóa. Đinh Thị Phương (2012), “Chính sách văn hoá đối với các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lào Cai”- Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công. Hà Mạnh Thắng (2014), “Quản lý nhà nước về tổ chức và hoạt động hệ thống trung tâm văn hoá, thể thao, du lịch trong giai đoạn hiện nay” . Nhìn chung các công trình, tác phẩm đã đi khai thác những đặc điểm chung về bản sắc văn hóa dân tộc Thái, bước đầu tiếp cận về các hoạt động quản lý nhà nước đối với việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn một vùng lãnh thổ thuộc Nghệ An. Chính vì vậy đề tài "Quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái tại Nghệ An" không bị trùng lặp với bất cứ công trình nghiên cứu nào đã được công bố trước đó. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích Nghiên cứu văn hóa dân tộc Thái và thực trạng quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An làm cơ sở đề xuất các giải pháp hữu hiệu trong quản lý nhà nước nhằm quản lý, bảo tồn, ý thức tìm hiểu bảo tốt các giá trị tốt đẹp và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Thái ở Nghệ An trong bối cảnh hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ Để triển khai đề tài, luận văn sẽ tập trung giải quyết những nhiệm vụ sau: - Một là: Xây dựng cơ sở lý luận về văn hóa dân tộc Thái, quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái. - Hai là: Phân tích và đánh giá về văn hóa cộng đồng dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An và thực trạng quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái ở Nghệ An hiện nay . - Ba là: Đề xuất các giải pháp quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển.
7. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Luận văn nghiên cứu tìm hiểu về các nội dung xây dựng chính sách pháp luật, tổ chức bộ máy nhà nước, huy động nguồn lực và hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý trong quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc nói chung, dân tộc Thái nói riêng. - Phạm vi không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu tìm hiểu cứu hoạt động quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An. (Tập trung ở vùng Tây Bắc Nghệ An) - Phạm vi thời gian: Luận văn nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái giai đoạn 2002 đến nay (2019). 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Thực hiện đề tài này chủ yếu dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mac - Lê Nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về văn hóa các dân tộc thiểu số nói chung, dân tộc Thái nói riêng. Luận văn cũng tiếp cận từ khoa học quản lý công đối với văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích, quy nạp, diễn dịch, so sánh nhằm thực hiện mục tiêu mà đề tài đặt ra. - Tham khảo cán bộ văn hóa và các chuyên gia dân tộc học tại địa phương. 6. Đóng góp khoa học của luận văn - Về mặt lý luận + Bổ sung các luận cứ cho lý luận quản lý nhà nước về văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam + Giới thiệu và làm sáng rõ những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Thái ở Nghệ An; - Về thực tiễn + Tái hiện bức tranh toàn cảnh về văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An;
8. + Cung cấp nguồn tài liệu sơ cấp về văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An, là tài liệu tham khảo hữu ích cho hoạt động quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc Thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo nội dung của luận văn được kết cấu bao gồm 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc thiểu số Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An Chương 3: Quan điểm, mục tiêu và giải pháp quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc thái trên địa bàn tỉnh Nghệ An
9. CHƯƠNG I CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ VĂN HÓA DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI VIỆT NAM 1.1. Khái quát chung về văn hóa dân tộc thiểu số tại Việt Nam 1.1.1.Khái niệm cơ bản về văn hóa Thuật ngữ “văn hoá” người ta sử dụng ở nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội và con người nên có rất nhiều cách định nghĩa khác nhau về văn hoá. Định nghĩa về văn hóa theo tổ chức UNESCO đã đưa ra như sau: Văn hóa nên được đề cập đến như là một tập hợp của những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và nó chứa đựng, ngoài văn học và nghệ thuật, cả cách sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền thống và đức tin. [37] Chúng ta hiểu cơ bản Văn hóa là sản phẩm của loài người, văn hóa được tạo ra và phát triển trong quan hệ qua lại giữa con người và xã hội. Song, chính văn hóa lại tham gia vào việc tạo nên con người, và duy trì sự bền vững và trật tự xã hội. Văn hóa được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua quá trình xã hội hóa. 1.1.2. Khái niệm dân tộc thiểu số và văn hoá dân tộc thiểu số. Dân tộc thiểu số là một khái niệm khoa học được sử dụng phổ biến trên thế giới hiện nay. Các nhà học giả cho rằng đây là một thuật ngữ chuyên ngành dân tộc học (minority ethnic) dùng để chỉ những dân tộc có dân số ít. Trước hết theo khoản 2. điều 4 nghị định số 05/2011 NĐCP về công tác dân tộc ngày 14/01.2011 của Chính phủ về công tác dân tộc có định nghĩa: “Dân tộc thiểu số” là những dân tộc có số dân ít hơn so với dân tộc đa số trên phạm vi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.[9] Vậy Văn hóa dân tộc thiểu số là toàn thể các yếu tố văn hóa mang tính đặc trưng và đặc thù dân tộc, nó thực hiện chức năng cố kết tộc người này với tộc người khác (GS. Ngô Đức Thịnh trong cuốn sách Văn hoá, văn hoá tộc người và Văn hoá Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, 2006 [31]
10. 1.1.3 Nhận diện văn hoá dân tộc thiểu số Văn hoá dân tộc thiểu số thể hiện các nét đặc sắc riêng mà khi nhìn vào bất kì ai cũng nhận ra điểm khác biệt. Nhờ có sự đóng góp của văn hóa dân tộc thiểu số, nền văn hóa giữ được tính thống nhất với những biểu hiện đa dạng; Sinh hoạt văn hóa của một dân tộc thiểu số tạo nên một môi trường xã hội mang tính tộc người một cách rõ nét. Môi trường ấy là một cái nôi để một dân tộc tồn tại và phát triển; Chính văn hóa dân tộc thiểu số làm nên diện mạo văn hóa vùng, diện mạo văn hóa vật thể, phi vật thể quốc gia. Văn hóa dân tộc thiểu số Việt Nam là một bộ phận không thể tách rời trong nền văn hóa Việt Nam. 1.1.4 Những vấn đề đặt ra đối với văn hoá dân tộc thiểu số trong giai đoạn hiện nay Thế giới toàn cầu hóa là một không gian kinh tế, xã hội, văn hóa và chính trị dưới sự tác động của quá trình hội nhập quốc tế do đông đảo các quốc gia dân tộc và các chủ thể quan hệ quốc tế khác triển khai. Hội nhập toàn cầu - Dân tộc và vấn đề dân tộc là sự đối thoại, xâm nhập, đan xen, trao đổi, tác động qua lại và có chút pha trộn giữa các yếu tố nội sinh và ngoại sinh. - Nhận thức, suy nghĩ, tình cảm của người dân, thậm chí của cả cán bộ chịu tác động xấu từ bên ngoài bằng rất nhiều hình thức khác nhau, vật chất, tinh thần, tâm linh, trực tiếp và gián tiếp - Trong khi yếu tố hiện đại phần lớn là những yếu tố ngoại lai, các giá trị văn minh và lối sống công nghiệp. - Vấn đề bản sắc và đồng hóa tự nhiên hoặc có chủ định cũng là vấn đề lớn đặt ra. - Vấn đề phát triển và phát triển bền vững là những yêu cầu mà mỗi quốc gia dân tộc phải lựa chọn con đường đi, sách lược phù hợp nhằm giải quyết hợp lý mối quan hệ giữa lợi ích trước mắt và lâu dài. -Bên cạnh đó còn tồn tại những tác động tiêu cực và âm mưu của các thế lực thù địch đối với vấn đề dân tộc thiểu số ở nước ta. 1.2. Quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc thiểu số 1.2.1 Khái niệm quản lý nhà nước về văn hóa dân tộc thiểu số Quản lý nhà nước: “Là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước và sử dụng pháp luật nhà nước để điều chỉnh hành vi hoạt động của con người trên tất cả các lĩnh vực của đời sống