Luận văn Tổ chức sản xuất Mega Story của báo điện tử: Một số vấn đề lý luận và giải pháp ứng dụng

Nội dung tài liệu: Luận văn Tổ chức sản xuất Mega Story của báo điện tử: Một số vấn đề lý luận và giải pháp ứng dụng

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN VĂN VIỆT TỔ CHỨC SẢN XUẤT MEGA STORY CỦA BÁO ĐIỆN TỬ: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC Hà Nội – 2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN VĂN VIỆT TỔ CHỨC SẢN XUẤT MEGA STORY CỦA BÁO ĐIỆN TỬ: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học Mã số: 60320101 Người hướng dẫn khoa học: Chủ tịch hội đồng PGS.TS Vũ Quang Hào PGS. TS Đặng Thị Thu Hƣơng Hà Nội - 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu dưới sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học và chưa từng được công bố trong các công trình nghiên cứu của ai khác. Tác giả luận văn Nguyễn Văn Việt
4. LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Vũ Quang Hào, giảng viên Viện đào tạo Báo chí và Truyền thông - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐHQGHN, người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn các thầy, cô giáo trong Viện đã nhiệt tình giúp đỡ và cung cấp những thông tin có giá trị trong phạm vi nội dung luận văn. Đặc biệt, chúng tôi xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến các phóng viên, Nhà báo những người đã gợi mở ý tưởng, góp ý và tạo điều kiện thuận lợi cho chúng tôi hoàn thành nội dung trong luận văn này. Hà Nội, tháng 11 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Việt
5. MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 5 1. Lý do chọn đề tài. ........................................................................................... 5 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .............................................................................. 7 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài. .................................................................... 9 4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu. .................................................................. 9 5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 10 6. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 11 NỘI DUNG .......................................................................................................... 12 CHƢƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BÁO ĐIỆN TỬ VÀ MEGA STORY ................................................................................................................ 12 1.1. Lịch sử nghiên cứu về báo điện tử trên thế giới ........................................ 12 1.1.1 Vài nét về nghiên cứu lịch sử báo điện tử trên thế giới .......................... 12 1.1.2 Nghiên cứu về báo điện tử ở Việt Nam ................................................... 13 1.2 Khái niệm về báo chí đa phương tiện ......................................................... 17 1.2.1 Khái niệm đa phương tiện ....................................................................... 17 1.2.2 Khái niệm báo chí đa phương tiện .......................................................... 17 1.2.3 Quy trình sản xuất tác phẩm báo chí và báo chí đa phương tiện .......... 20 1.3. Khái niệm về Mega story trên báo mạng điện tử ...................................... 22 1.3.1 Đặc điểm của Mega story trên báo mạng điện tử ................................... 23 1.3.2 Vai trò Mega story đối với công chúng trên báo mạng điện tử hiện nay26 * Tiểu kết chương 1. ......................................................................................... 33 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG MEGA STORY TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ HIỆN NAY .......................................................................................................... 35 2.1. Khảo sát sản xuất các bài viết thuộc thể loại Mega story trên báo mạng điện tử trên 3 tờ báo điện tử Việt Nam (Thanh Niên, Tuổi Trẻ, Lao Động từ tháng 6/2019 đến tháng 11/2019. ..................................................................... 35 2.1.1 Phỏng vấn sâu các Nhà báo về quy trình, tổ chức sản xuất Mega story trên báo mạng điện tử ở Việt Nam hiện nay ........................................................ 41 2.1.2 Phỏng vấn và phỏng vấn sâu .................................................................. 41 1
6. 2.1.3 Phỏng vấn sâu các Nhà báo về sản xuất Mega story trên báo điện tử ... 42 2.1.4 Sản xuất Mega story cho báo điện tử ...................................................... 46 2.1.5 Những nội dung thường sản xuất Mega story trên báo điện tử. ............. 48 2.1.6 Tần suất Mega story sản xuất trên báo điện tử. ..................................... 50 2.1.7 Mức độ tương tác của độc giả với các bài Mega story trên trang báo điện tử. .................................................................................................................. 52 2.1.8 Vấn đề cạnh tranh của Mega story với các thể loại báo chí trên báo điện tử. .................................................................................................................. 55 ** Tiểu kết chương 2. ...................................................................................... 58 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO TÌNH HÌNH THÔNG TIN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ HIỆN NAY VÀ TƢƠNG LAI ..................... 59 3.1. Cách đánh giá mức độ để phát triển Mega story trên báo điện tử ở Việt Nam ................................................................................................................... 59 3.1.1 Góc nhìn tích cực của nhà báo trước sự “bùng nổ” của Mega story trên báo mạng điện tử. ................................................................................................. 62 3.1.2 Công chúng đón nhận trước xu hướng báo chí mới Mega story trên báo mạng điện tử. ........................................................................................................ 63 3.1.3 Kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sản xuất Mega story trên báo mạng điện tử. ......................................................................................... 67 *** Tiểu kết chương 3 ...................................................................................... 73 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 77 PHỤ LỤC ............................................................................................................ 79 2
7. CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN PTTTDC : Phương tiện truyền thông đại chúng ĐH KHXH&NV : Đại học Khoa học xã hội và nhân văn PGS –TS : Phó giáo sư – Tiến sĩ 3
8. DANH MỤC BẢNG Bảng 1 phụ lục bảng câu hỏi phỏng vấn ......................................................... 79 Bảng phụ lục 2: Phiếu thu thập ý kiến về việc đọc bài Mega story và các bài báo thể loại khác trên báo điện tử ................................................................... 80 Bảng 3 mức độ theo dõi Mega story trên báo điện tử khảo sát điều tra 100 người dân từ 18 tuổi trở lên sinh sống, làm việc tại Hà Nội. ..................................... 90 Bảng 4 khảo sát có số lượng Megastory trong 6 tháng trên 3 báo Thanh Niên, Tuổi trẻ, Lao động. .......................................................................................... 91 Bảng 5. Mức độ trang bị internet tại nhà ........................................................ 91 Bảng 6. Mức độ trang bị máy tính tại cơ quan ................................................ 92 Bảng 7. Mức độ trang bị internet tại cơ quan (tính trên số người có máy tính tại cơ quan) ........................................................................................................... 92 Bảng 8: Ý kiến so sánh các bài viết khác trên báo điện tử với thể loại Mega story của mẫu điều tra tại Hà Nội tháng 7/2019 ....................................................... 93 4
9. LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Báo điện tử là phương tiện truyền thông đại chúng ra đời muộn hơn truyền hình, báo in và phát thanh. Trước đây, khi một sự kiện xảy ra “phát thanh đưa tin, truyền hình minh hoạ, báo in minh hoạ và giải thích”. Hiện nay, báo điện tử có thể đảm đương nhiệm vụ của cả phát thanh, truyền hình lẫn báo in một cách dễ dàng. Báo điện tử trở thành kênh truyền thông vô cùng hiệu quả, đặt các phương tiện truyền thông đại chúng (PTTTĐC) truyền thống vào một cuộc đua quyết liệt. Bản thân nó mang trong mình sức mạnh của PTTTĐC truyền thống, kết hợp với mạng máy tính mà nó có nhiều điểm ưu việt riêng. Báo điện tử có nhiều ưu thế vượt trội so với các phương tiện truyền thông đại chúng khác ở khả năng tương tác, tương tác qua lại giữa báo chí - công chúng và giữa công chúng với nhau qua nhiều kênh thu nhận, tạo điều kiện thuận lợi nhất, tạo lên diễn đàn báo chí; khả năng đa phương tiện; tính thời sự với khả năng cập nhật thông tin nhanh, mới, nóng và nằm ở tâm điểm – tính thời sự của báo mạng điện tử đạt đến tính phi định kỳ. Tuy báo điện tử là một trong những ngành đi đầu về công nghệ và cập nhật, nó vẫn phải đứng trong cuộc chạy đua gay gắt với các phương tiện truyền thông đại chúng khác, hay mạng xã hội và có nhiều nguy cơ bị chia sẻ công chúng. Chính vì vậy, báo điện tử mặc dù có nhiều ưu thế hơn hẳn nhưng cũng phải không ngừng nâng cao chất lượng thông tin, đảm bảo thông tin chính xác đến hàng triệu triệu công chúng là yêu cầu cần thiết. Điều này, dẫn đến xu hướng thời gian gần đây, ngoài việc phát triển báo chí đa phương tiện, trên báo điện tử xuất hiện thêm một loại hình báo chí mới ra đời đó là “Mega story” hay còn được gọi là “Emagazine” hoặc “Long form”. 5
10. Đây là kiểu bài báo đa phương tiện có thể bao gồm cả chữ viết, ảnh, video, ảnh động, file âm thanh, các yếu tố đồ họa được thiết kế theo phương thức hoàn toàn mới. Thể loại báo chí mới này, được thiết kế theo phong cách tạp chí trở nên phổ biến trong những năm gần đây như một xu thế. Đây được xem là bước cải tiến của báo chí, đồng thời là yếu tố cạnh tranh giữa nhiều tờ báo điện tử hiện nay và cũng là thách thức lớn giữa kỉ nguyên công nghệ thông tin biến động không ngừng. Đặc biệt, trong môi trường hội tụ truyền thông, nhu cầu hưởng thụ tin tức của độc giả cũng thay đổi lên một cấp độ mới, đó là yếu tố để những “siêu tác phẩm báo chí” (Mega story) ra đời nhằm thu hút và giữ chân độc giả. Mặt khác, trên thế giới, khi mới bắt đầu xuất hiện, thể loại báo chí này đã thu hút một lượng lớn độc giả tìm đọc. Điển hình nhất là năm 2012, tờ New York Times (Mỹ) lần đầu tiên giới thiệu một siêu tác phẩm báo chí nổi tiếng với tiêu đề “Tuyết rơi” (Snow fall) gây tiếng vang lớn trong cộng đồng báo chí thế giới. Ngay trong tuần đầu tiên ra mắt, tác phẩm Mega story này đã thu hút một số lượng đông đảo độc giả theo dõi và tương tác một cách kinh ngạc khi đạt đến 3,5 triệu lượt theo dõi. Theo xu thế chung đó, báo chí Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc đua được xem là cách mạng này. Tuy nhiên, do loại hình này còn khá mới mẻ nên chỉ có một số tờ báo lớn, uy tín với tiếp cận nhưng việc sản xuất còn khá là ít ỏi. Đó là điều trăn trở cho những người làm báo chí Việt Nam hiện nay. Vì lẽ đó, công trình nghiên cứu “ Tổ chức sản xuất Mega story của báo điện tử: Một số vấn đề lý luận và giải pháp ứng dụng” mang ý nghĩa to lớn, để tìm hiểu và phổ biến rộng rãi loại hình báo chí mới này. Đồng thời, từ đó rút ra được nhiều bài học cho việc, làm sao các tác phẩm báo chí điện tử có thể 6