Luận văn Tiềm năng và định hướng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ

Nội dung tài liệu: Luận văn Tiềm năng và định hướng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trương Thị Thùy Trang TIỀM NĂNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2018
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trương Thị Thùy Trang TIỀM NĂNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Địa lí học Mã số : 8310501 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRỊNH THANH SƠN Thành phố Hồ Chí Minh - 2018
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan, có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Trương Thị Thùy Trang
4. LỜI CẢM ƠN Với tất cả tình cảm của mình, tôi xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới TS. Trịnh Thanh Sơn, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giảng viên khoa Địa lí và quý thầy cô Phòng Sau Đại học của Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới Cục Thống kê Thành phố Hồ Chí Minh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thành phố Hồ Chí Minh; Ban quản lý Khu nông nghiệp công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh, Sở Tài nguyên và Môi trường, Viện quy hoạch và thiết kế nông nghiệp đã nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập tài liệu và thực địa. Xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp đã luôn ủng hộ, động viên và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Trương Thị Thùy Trang
5. MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cám ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng số liệu Danh mục các biểu đồ Danh mục các hình Danh mục các bản đồ MỞ ĐẦU 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP UDCNC .......................................... 10 1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................................... 10 1.1.1. Một số khái niệm về vấn đề phát triển nông nghiệp UDCNC .............. 10 1.1.2. Vai trò và đặc điểm của nông nghiệp UDCNC .......................................... 14 1.1.3. Tiêu chí đánh giá về công nghệ cao trong nông nghiệp ............................. 17 1.1.4. Các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp UDCNC ............................... 21 1.1.5. Tiềm năng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ...................... 23 1.2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................................ 27 1.1.2. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp UDCNC ở một số quốc gia.............. 27 trên thế giới .................................................................................................. 27 1.1.2. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp UDCNC ở một số tỉnh tại ................ 32 Việt Nam ..................................................................................................... 32 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 39 CHƯƠNG 2. TIỀM NĂNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP UDCNC TẠI TP.HỐ HỒ CHÍ MINH ................... 40 2.1. Tiềm năng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ................................. 40 2.1.1. Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ ...................................................................... 40 2.1.2. Tiềm năng tự nhiên ..................................................................................... 42 2.1.3. Tiềm năng kinh tế - xã hội .......................................................................... 45 2.1.4. Đánh giá ...................................................................................................... 61 2.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp UDCNC tại TP.HCM ..................................... 63
6. 2.2.1. Khái quát về tình hình sản xuất nông nghiệp ............................................. 63 2.2.2. Một số kết quả đạt được từ việc ứng dụng công nghệ cao trong sản ......... 67 xuất nông nghiệp tại TP.HCM .............................................................................. 67 2.2.3. Đánh giá ...................................................................................................... 94 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 97 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP UDCNC TẠI TP.HCM, TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2025. ............................................................................................ 98 3.1. Định hướng ............................................................................................................. 98 3.1.1. Cơ sở để xây dựng định hướng ................................................................... 98 3.1.2. Quan điểm và mục tiêu phát triển nông nghiệp UDCNC. ........................ 104 3.1.3. Định hướng phát triển nông nghiệp UDCNC. .......................................... 106 3.2. Giải pháp............................................................................................................... 106 3.2.1. Giải pháp về quy hoạch và sử dụng đất hiệu quả ..................................... 106 3.2.2. Giải pháp về ứng dụng khoa học và công nghệ cao vào sản xuất ............ 108 đại trà ......................................................................................................... 108 3.2.3. Giải pháp về đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. .................... 109 3.2.4. Giải pháp về cơ chế chính sách, nguồn vốn ............................................. 110 3.2.5. Giải pháp về phát triển thị trường, dịch vụ hỗ trợ hoạt động công .......... 111 nghệ cao trong nông nghiệp. .................................................................... 111 3.2.6. Giải pháp về thông tin, tuyên truyền ........................................................ 112 3.2.7. Hình thành và phát triển chuỗi liên kết sản xuất-chế biến-tiêu thụ .......... 113 sản phẩm ................................................................................................... 113 3.2.8. Phát triển sản xuất gắn với bảo vệ môi trường ......................................... 114 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 116 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................ 117 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 120
7. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BVTV Bảo vệ thực vật CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa NGTK Niên giám thống kê TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh LT - TP Lương thực, thực phẩm NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn CNSH Công nghệ sinh học CNTT Công nghệ thông tin NNCNC Nông nghiệp công nghệ cao UDCNC Ứng dụng công nghệ cao N-L-NN Nông, lâm, ngư nghiệp KT - XH Kinh tế - xã hội UBND Ủy ban nhân dân VietGAP Quy trình thực hành nông nghiệp tốt tại Việt Nam (Vietnamese Good Agricultural Practices) FAOSTAT Số liệu thống kê của Tổ chức Nông nghiệp và Thực phẩm của Liên Hiệp Quốc FDI Vốn đầu tư nước ngoài
8. DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Bảng 1.1. Đối tượng sản xuất và quy mô vùng theo đặc điểm nông nghiệp UDCNC ........................................................................................... 19 Bảng 1.2. Giá trị sản xuất nông nghiệp phân theo ngành kinh tế của tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2004 – 2015 ........................................................... 33 Bảng 1.3. Giá trị sản phẩm thu được trên 1 héc ta đất trồng trọt phân theo nhóm cây trồng của tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2010 - 2015 ..................... 34 Bảng 1.4. Trị giá hàng nông sản xuất khẩu trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng so với tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu giai đoạn 2010 - 2014 .................. 36 Bảng 1.5. Giá trị sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản của Thành phố Hà Nội giai đoạn 2010 – 2017 ........................................................ 37 Bảng 2.1. Mức tiêu dùng một số mặt hàng thực phẩm chủ yếu bình quân đầu người của TP.HCM giai đoạn 2006 - 2016 .................................... 47 Bảng 2.2. Tỷ lệ hộ dùng điện sinh hoạt của nước ta và Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006 - 2016 ..................................................................... 52 Bảng 2.3. Dự báo dân số TP.HCM năm 2020, 2025, 2030 ............................ 56 Bảng 2.4. Tổng diện tích đất nông nghiệp của Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2005 – 2016 ............................................................................ 57 Bảng 2.5. Các công nghệ ứng dụng trong sản xuất hoa lan UDCNC trên địa bàn TP.HCM năm 2016 ......................................................................... 68 Bảng 2.6. Các công nghệ ứng dụng trong sản xuất rau ăn lá UDCNC trên địa bàn TP.HCM năm 2016 .................................................................. 69 Bảng 2.7. Các công nghệ ứng dụng trong sản xuất rau ăn quả UDCNC trên địa bàn TP.HCM năm 2016 .................................................................. 70 Bảng 2.8. Diện tích, sản lượng rau được chứng nhận VietGAP phân theo quận, huyện trên địa bàn TP.HCM ........................................................... 72 Bảng 2.9. Các công nghệ ứng dụng trong chăn nuôi bò sữa UDCNC trên địa bàn TP.HCM năm 2016 .................................................................. 73
9. Bảng 2.11. Các công nghệ ứng dụng trong chăn nuôi heo thịt UDCNC trên địa bàn TP.HCM năm 2016 .................................................................. 75 Bảng 2.12. Số lượng hộ sản xuất nông nghiệp UDCNC phân theo quận, huyện trên địa bàn TP.HCM năm 2016 ..................................................... 77 Bảng 2.13. Doanh nghiệp được Bộ NN&PTNT công nhận là doanh nghiệp nông nghiệp UDCNC tại TP.HCM .......................................................... 84 Bảng 2.14. Thông tin nhà đầu tư Khu nông nghiệp công nghệ cao TP.HCM .. 88 Bảng 2.15. Tình hình sản xuất một số sản phẩm nông nghiệp UDCNC tại một số quận, huyện trên địa bàn TP.HCM năm 2016 ................................ 90 Bảng 2.16. Mô hình dự toán UDCNC cho sản xuất cà chua bi tại TP.HCM ... 91 Bảng 2.17. Mô hình dự toán UDCNC cho sản xuất rau cải bẹ xanh tại Thành phố Hồ Chí Minh ................................................................................... 92 Bảng 2.18. Mô hình dự toán UDCNC cho sản xuất dưa lưới tại TP.HCM ...... 93
10. DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1.1. Giá trị xuất khẩu nông sản của Hà Lan ...................................... 32 Biểu đồ 2.1. Số dân và tỉ lệ gia tăng dân số của Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006 - 2016 ........................................................................ 46 Biểu đồ 2.2. Diện tích đất nông nghiệp phân theo quận, huyện trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh năm 2016 ............................................ 60 Biểu đồ 2.3. Giá trị sản xuất ngành N-L-NN của Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006 - 2016 ........................................................................ 63 Biểu đồ 2.4. Giá trị sản xuất trên 1 ha đất sản xuất nông nghiệp của Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2006 đến 2016 .......................................... 64 Biểu đồ 2.5. Cơ cấu GTSX nông nghiệp của Thành phố Hồ Chí Minh năm 2006 và năm 2016 ................................................................................ 65