Luận văn Thông điệp về người lao động ngành than khoáng sản Việt Nam trên báo chí

Nội dung tài liệu: Luận văn Thông điệp về người lao động ngành than khoáng sản Việt Nam trên báo chí

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- LÊ THỊ THANH THẢO THÔNG ĐIỆP VỀ NGƢỜI LAO ĐỘNG NGÀNH THAN - KHOÁNG SẢN VIỆT NAM TRÊN BÁO CHÍ LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ Hà Nội - 2019
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- LÊ THỊ THANH THẢO THÔNG ĐIỆP VỀ NGƢỜI LAO ĐỘNG NGÀNH THAN - KHOÁNG SẢN VIỆT NAM TRÊN BÁO CHÍ Luận văn Thạc sỹ Chuyên ngành: Báo chí học Mã số: 60 32 01 01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học Chủ tịch Hội đồng Hà Nội - 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền. Các kết quả nghiên cứu, phát hiện mới là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây. Luận văn có sử dụng, phát triển, kế thừa một số tư liệu, số liệu, kết quả nghiên cứu từ các sách, giáo trình, tài liệu.... liên quan đến nội dung đề tài. Tác giả luận văn Lê Thị Thanh Thảo
4. LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập và thực hiện luận văn Cao học, tôi đã nhận được rất nhiều sự chỉ dẫn nhiệt tình của các thầy, cô giáo Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) và Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Tôi vô cùng quý trọng, biết ơn sự chỉ bảo đó và xin được chân thành gửi lời tri ân đến toàn thể các thầy, cô giáo. Đặc biệt, tôi xin ngỏ lời cám ơn sâu sắc nhất đến PGS. TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền đã nhiệt tình hướng dẫn, chỉ dạy, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Và hơn hết, trong quá trình làm luận văn, tôi đã học tập ở cô một tinh thần nghiên cứu khoa học nghiêm túc, cẩn thận, tỉ mỉ và một thái độ làm việc hết mình. Xin được gửi đến cô sự biết ơn và lòng kính trọng chân thành nhất. Xin được gửi lời cám ơn sâu sắc đến những anh/chị đồng nghiệp các báo: Lao động, Quảng Ninh, Tạp chí Than - Khoáng sản Việt Nam đã cung cấp tư liệu và trả lời phỏng vấn để tác giả hoàn thiện được công việc nghiên cứu của mình. Cảm ơn gia đình và những người thân yêu đã luôn tin tưởng, động viên và ủng hộ. Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế nhất định. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp chân thành của Hội đồng Khoa học, của quý thầy, cô giáo cùng với sự góp ý của bạn bè đồng nghiệp để luận văn hoàn thiện có chất lượng tốt hơn. Hà Nội, tháng 11 năm 2019 Lê Thị Thanh Thảo
5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 6 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 6 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .................................................... 8 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................. 11 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 12 5. Cơ sở lí luận và phương pháp nghiên cứu .................................................. 12 6. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của luận văn .................................................... 13 7. Đóng góp mới của luận văn ........................................................................ 14 8. Bố cục luận văn ........................................................................................... 14 CHƢƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BÁO CHÍ VÀ THÔNG ĐIỆP VỀ NGƢỜI LAO ĐỘNG NGÀNH THAN - KHOÁNG SẢN VIỆT NAM TRÊN BÁO CHÍ .......................................... 15 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ................................................. 15 1.1.1. Khái niệm truyền thông ......................................................................... 15 1.1.2. Khái niệm thông điệp ............................................................................ 17 1.1.3. Khái niệm người lao động ..................................................................... 23 1.1.4. Khái niệm ngành Than - Khoáng sản Việt Nam ................................... 24 1.1.5. Khái niệm báo chí ................................................................................. 28 1.1.6. Khái niệm thông điệp về người lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam trên báo chí ............................................................................................. 30 1.2. Vai trò và nhiệm vụ của báo chí trong chuyển tải thông điệp về ngƣời lao động .......................................................................................................... 31 1.3. Áp dụng lý thuyết đóng khung trong việc giải mã thông điệp về ngƣời lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam ........................................... 33 1.4. Áp dụng lý thuyết thiết lập chƣơng trình nghị sự trong việc giải mã thông điệp về ngƣời lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam ........ 35 1.5. Một số tiêu chí đánh giá chất lƣợng thông điệp về ngƣời lao động 1
6. ngành Than - Khoáng sản Việt Nam trên báo chí ...................................... 36 1.6. Bối cảnh thực tế và những vấn đề thách thức của ngành Than - Khoáng sản Việt Nam hiện nay .................................................................... 38 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 41 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG THÔNG ĐIỆP VỀ NGƢỜI LAO ĐỘNG NGÀNH THAN - KHOÁNG SẢN VIỆT NAM TRÊN CÁC BÁO THUỘC DIỆN KHẢO SÁT ......................................................................... 42 2.1. Giới thiệu vài nét về các báo thuộc diện khảo sát ............................... 42 2.1.1. Báo Lao động ........................................................................................ 42 2.1.2. Báo Quảng Ninh .................................................................................... 43 2.1.3. Tạp chí Than - Khoáng sản Việt Nam ................................................... 43 2.2. Thực trạng thông điệp về ngƣời lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam trên các báo thuộc diện khảo sát ................................................ 44 2.2.1. Tần suất, số lượng ................................................................................. 44 2.2.2. Phân tích nội dung thông điệp .............................................................. 45 2.2.3. Phân tích hình thức thông điệp ............................................................. 60 2.3. Những thành công và hạn chế trong thực hiện thông điệp về ngƣời lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam trên báo chí ...................... 67 2.3.1. Thành công và nguyên nhân thành công .............................................. 67 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân hạn chế ......................................................... 71 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 74 CHƢƠNG 3. VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG THÔNG ĐIỆP VỀ NGƢỜI LAO ĐỘNG NGÀNH THAN - KHOÁNG SẢN VIỆT NAM TRÊN BÁO CHÍ .......................................... 75 3.1. Những vấn đề đặt ra .............................................................................. 75 3.1.1. Số lượng, tần suất các tin, bài chuyển tải thông điệp về người lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam trên các báo khảo sát còn rất ít .............. 75 3.1.2. Nội dung, hình thức thực hiện thông điệp về người lao động ngành 2
7. Than - Khoáng sản Việt Nam chưa được đầu tư đổi mới ............................... 76 3.1.3. Sự phối hợp giữa ngành Than - Khoáng sản Việt Nam và báo chí trong việc thực hiện thông điệp về người lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam còn hạn chế ............................................................................................. 78 3.1.4. Những vấn đề thách thức từ phía độc giả ............................................. 79 3.2. Giải pháp nâng cao chất lƣợng thông điệp về ngƣời lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam trên báo chí ................................................. 80 3.2.1. Tăng cường phối hợp giữa các cấp có liên quan, ngànhThan - Khoáng sản Việt Nam và báo chí trong việc tổ chức thực hiện thông điệp .................. 80 3.2.2. Đổi mới nội dung và hình thức thể hiện tác phẩm báo chí truyền thông ...... 82 3.2.3. Nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ nhà báo viết về người lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam ..................................... 87 3.2.4. Coi trọng và thường xuyên nghiên cứu nhu cầu công chúng ............... 90 3.3. Kiến nghị ................................................................................................. 92 3.3.1. Đối với cơ quan quản lý báo chí và lãnh đạo ngành Than - Khoáng sản Việt Nam .......................................................................................................... 92 3.3.2. Đối với tòa soạn báo chí ....................................................................... 93 3.3.3. Đối với đội ngũ phóng viên, biên tập viên ............................................ 96 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 98 KẾT LUẬN .................................................................................................... 99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 102 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 108 3
8. DANH MỤC HÌNH, BẢNG Hình 1.1. Các yếu tố của quá trình truyền thông ............................................ 15 Bảng 2.1. Số lượng tin, bài có chứa thông điệp về người lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam trên các báo được chọn khảo sát .............................. 44 Bảng 2.2. Các nội dung thông điệp về người lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam trên các báo được chọn khảo sát............................................... 46 Bảng 2.3 Các thể loại được dùng chuyển tải thông điệp về người lao động ngành Than - Khoáng sản Việt Nam trên báo được chọn khảo sát ................. 62 4
9. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ĐHQGHN Đại học Quốc gia Hà Nội KT-XH Kinh tế - Xã hội Nxb Nhà Xuất bản PGS. TS Phó Giáo sư, Tiến sĩ VH-XH Văn hóa - Xã hội 5
10. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Xây dựng, chăm lo và phát triển đội ngũ nguồn nhân lực luôn là những mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng nhất của bất kỳ quốc gia, thời đại nào. Những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương chính sách quan tâm thiết thực đến người lao động, như đã ban hành Luật và các văn bản dưới luật quy định về chế độ lao động, an toàn lao động, bảo hiểm xã hội... Theo đó, đời sống vật chất và tinh thần của người lao động không ngừng được cải thiện. Trong đó, Đảng và Nhà nước ta cũng rất chú trọng đến công tác báo chí truyền thông về người lao động, muốn thông qua báo chí truyền thông để khẳng định vai trò quan trọng của người lao động trong đời sống kinh tế - văn hóa - xã hội của cả nước, đồng thời để đông đảo công chúng biết đến và hiểu đúng được phần nào những đóng góp của lực lượng người lao động đang làm việc trên tất cả các lĩnh vực vào sự phát triển chung của đất nước, cũng như giúp đỡ người lao động hiểu được quyền và nghĩa vụ của mình. Người lao động trong ngành Than - Khoáng sản Việt Nam cũng nằm trong đội ngũ người lao động của cả nước, đã và đang đóng góp một phần không nhỏ công sức vào việc đảm bảo an ninh năng lượng của Quốc gia. Ngành Than - Khoáng sản Việt Nam là một ngành công nghiệp khai khoáng đặc thù, người lao động trong ngành phải làm việc dưới điều kiện khắc nghiệt, vất vả, độc hại và nguy hiểm như dưới lò sâu, trên tầng than, tại các mỏ khoáng sản nằm ở địa bàn vùng sâu vùng xa điều kiện đi lại, ăn ở khó khăn Tuy nhiên có một thực tế là nhiều người trong xã hội chưa có sự hiểu biết một cách toàn vẹn về những người lao động trong ngành Than - Khoáng sản Việt Nam, số nhiều chỉ có nhận thức đơn thuần đó là những người “đào than, khai thác khoáng sản dưới lòng đất lên để bán”, mà không hiểu được rõ về điều kiện, môi trường và những đặc thù trong công việc của những người lao động làm việc trong ngành này. Thực tế đó là minh chứng cho công tác 6