Luận văn Sự phát triển của thị trường cho thuê tài chính Trung Quốc trong những năm gần đây và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Sự phát triển của thị trường cho thuê tài chính Trung Quốc trong những năm gần đây và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƢỜNG CHO THUÊ TÀI CHÍNH TRUNG QUỐC TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng NGUYỄN THỊ QUỲNH Hà Nội, tháng 5 năm 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƢỜNG CHO THUÊ TÀI CHÍNH TRUNG QUỐC TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM Ngành: Tài chính ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên học viên: Nguyễn Thị Quỳnh Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Hà Công Anh Bảo Hà Nội, tháng 5 năm 2020
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi có sự hỗ trợ của giáo viên hướng dẫn là TS. Hà Công Anh Bảo. Các nội dung nghiên cứu, các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước hội đồng cũng như kết quả luận văn của mình. Người cam đoan Nguyễn Thị Quỳnh N
4. ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình xây dựng đề cương, nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ, tôi đã nhận được rất nhiều sự trợ giúp đến từ các thầy cô giáo trong Ban giám hiệu, Thư viện nhà trường, khoa Sau đại học, khoa Tài chính - Ngân hàng trường Đại học Ngoại Thương Hà Nội. Đặc biệt, cho phép tôi được bày tỏ lòng trân quý và biết ơn tới TS. Hà Công Anh Bảo vì đã luôn tận tình, tâm huyết hướng dẫn tôi trong quá trình học tập cũng như trong quá trình nghiên cứu hoàn thành đề tài luận văn thạc sĩ. Xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến Ban lãnh đạo công ty CTTC Chailease, phòng kế hoạch đã tạo điều kiện hỗ trợ về thông tin, dữ liệu và tài liệu trong quá trình tôi thực hiện luận văn thạc sĩ. Sau cùng, tôi xin tỏ lòng biết ơn đến gia đình và bạn bè đã luôn bên cạnh ủng hộ, động viên về mặt tinh thần, đồng thời tạo điều kiện về thời gian để giúp tôi hoàn thành luận văn thạc sĩ. Trong bài luận chắc hẳn không thể tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót. Tôi mong muốn sẽ nhận được nhiều đóng góp quý báu đến từ các thầy cô giáo và bạn đọc để đề tài được hoàn thiện hơn nữa và có ý nghĩa thiết thực nhằm áp dụng trong thực tiễn cuộc sống. Xin chân thành cảm ơn!
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... v DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH, SƠ ĐỒ ........................................... vi TÓM TẮT LUẬN VĂN...................................................................................... viii LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ...........................................................................2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .........................................................................4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .........................................................................4 5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................4 6. Kết cấu của luận văn .............................................................................................4 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHO THUÊ TÀI CHÍNH ......................... 6 1.1 Lịch sử hoạt độngcho thuê tài chính ................................................................6 1.2 Khái niệm và đặc điểm cho thuê tài chính .......................................................7 1.2.1 Khái niệm cho thuê tài chính ........................................................................... 7 1.2.2 Định nghĩa thị trường cho thuê tài chính ........................................................ 13 1.2.3 Đặc điểm của cho thuê tài chính .................................................................... 14 1.3. Lợi ích và các rủi ro của cho thuê tài chính.................................................. 17 1.3.1. Lợi ích của cho thuê tài chính ....................................................................... 17 1.3.2 Rủi ro trong hoạt động cho thuê tài chính ...................................................... 18 1.4. Các hình thức cho thuê tài chính .................................................................. 21 1.4.1. Phân loại dựa trên các chủ thể tham gia ........................................................ 21 1.4.2 Phân loại theo tính chất của giao dịch cho thuê .............................................. 23 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG THỊ TRƢỜNG CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG QUỐC ................................................................................................... 27 2.1. Sự phát triển của thị trƣờng cho thuê tài chính Trung Quốc ...................... 27 2.1.1 Lịch sử hoạt động cho thuê tài chính tại Trung Quốc ..................................... 27 2.1.2 Quy mô thị trường CTTC tại Trung Quốc ...................................................... 28 2.1.3 Một số quy định pháp lý điều chỉnh hoạt động cho thuê tài chính tại Trung Quốc ....................................................................................................................... 36 2.2. Hoạt động CTTC ở một số ngành tiêu biểu .................................................. 43 2.2.1 Ngành vận tải hàng không (cho thuê máy bay) .............................................. 44
6. iv 2.2.2 Ngành tàu biển (cho thuê tàu biển)................................................................. 47 2.2.3 Ngành cho thuê máy móc thiết bị y tế ............................................................ 50 2.3. Đánh giá sự phát triển của thị trƣờng cho thuê tài chính tại Trung Quốc . 52 2.3.1 Những điểm đã đạt được ................................................................................ 52 2.3.2 Những điểm hạn chế ...................................................................................... 56 CHƢƠNG 3: BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỂ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI VIỆT NAM ....................................................... 58 3.1 Đặc điểm của thị trƣờng cho thuê tài chính tại Việt Nam ............................ 58 3.1.1 Các công ty cho thuê tài chính tại Việt Nam .................................................. 58 3.1.2 Hoạt động của các công ty CTTC tại Việt Nam ............................................. 59 3.2. Đánh giá hoạt động cho thuê tài chính tại Việt Nam ................................... 62 3.2.1. Điểm thành công ........................................................................................... 62 3.2.2. Điểm hạn chế ................................................................................................ 64 3.3 Một số bài học kinh nghiệm nhằm phát triển thị trƣờng cho thuê tài chính tại Việt Nam .......................................................................................................... 65 3.3.1. Một kinh nghiệm rút ra từ thị trường Trung Quốc ......................................... 66 3.3.2 Một số giải pháp, kiến nghị khác ................................................................... 71 3.3.2 Giải pháp đối với các cơ quan quản lý ........................................................... 76 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 80 PHỤ LỤC ............................................................................................................. 85
7. v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Viết đầy đủ DN Doanh nghiệp CTTC Cho thuê tài chính DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa IAS Chuẩn mực kế toán quốc tế VAS Chuẩn mực kế toán Việt Nam CBRC Uỷ ban Giám sát và Quản lý Ngân hàng Trung Quốc PBOC Ngân hàng Trung Ương Trung Quốc ICBC Ngân hàng Công Thương Trung Quốc MOFCOM Bộ Thương Mại Trung Quốc AIIB Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng châu Á NTD Nhân dân tệ NHTM NN Ngân hàng thương mại nhà nước NHTM CP Ngân hàng thương mại cổ phần CT TNHH Công ty trách nhiệm hữu hạn NHNN Ngân hàng Nhà nước TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên
8. vi DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH, SƠ ĐỒ DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Phân biệt hoạt động CTTC và tín dụng ngân hàng. ................................ 16 Bảng 2.1: 10 thị trường CTTC lớn nhất toàn cầu năm 2017 ................................... 30 Bảng 2.2: Số lượng các công ty CTTC tại Trung Quốc tính đến tháng 6/2017 ....... 31 Bảng 2.3: Giá trị tài trợ thiết bị cho các doanh nghiệp Trung Quốc vào năm 2016 (100 triệu NDT) ..................................................................................................... 32 Bảng 2.4: Số lượng các công ty CTTC tại các khu vực kinh tế của Trung Quốc ... 33 Bảng 2.5: Năm công ty CTTC lớn nhất trong trong lĩnh vực cho thuê máy bay tại Trung Quốc ........................................................................................................... 46 Bảng 2.6: Nguồn vốn của một số công ty CTTC tại Trung Quốc năm 2017 ........... 53 Bảng 2.7: Một số văn bảng pháp lý cơ bản về CTTC tại Trung Quốc .................... 54 Bảng 3.1: Dư nợ tín dụng năm 2014-2016 của một số công ty CTTC tại Việt Nam .............................................................................................................................. 60 Bảng 3.2: Tổng tài sản và vốn tự có của các tổ chức tín dụng tính đến tháng 03/2020 .............................................................................................................................. 62 Bảng 3.2: Hệ thống văn bản pháp lý về CTTC ở Việt Nam.................................... 68 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Các loại tài sản cho thuê chính tại Trung Quốc năm 2016 .................. 34 Biểu đồ 2.2: Dư nợ cho vay của công ty CTTC Chailease phân theo ngành công nghiệp ................................................................................................................... 35
9. vii DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Dư nợ của các công ty CTTC tại Trung Quốc ........................................ 29 Hình 2.2: Dư nợ cho CTTC của Trung Quốc phân theo bên thuê ........................... 29 Hình 2.3: Thị phần đội máy bay đi thuê toàn cầu năm 2015................................... 44 Hình 2.4: Lưu lượng vận chuyển hành khách bằng đường hàng không .................. 45 Trung Quốc từ năm 2009 - 2018 ............................................................................ 45 Hình 2.5: Số lượng máy bay đi thuê của Trung Quốc từ 2009 – ước tính đến 2019 .............................................................................................................................. 46 Hình 2.6: Dư nợ trong lĩnh vực tàu biển của Trung Quốc năm từ 2016 - 2018 (tỷ USD) ..................................................................................................................... 48 Hình 2.7: Top 5 công ty CTTC lớn nhất trong lĩnh vực tàu biển của Trung Quốc tính tới năm 2017 .................................................................................................. 49 Hình 2.8: Ước tính tăng trưởng cho thuê tài chính trong lĩnh vực thiết bị y tế (tỷ NDT) ..................................................................................................................... 51 Hình 3.1: Thị phần tín dụng và huy động của các TCTC năm 2017 ....................... 60 .............................................................................................................................. 62 Hình 3.2: Một số chỉ tiêu hoạt động của các tổ chức tín dụng ................................ 62 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Phương thức cho thuê tài chính có sự tham gia của hai bên .................. 22 Sơ đồ 1.2: Phương thức CTTC có sự tham gia của ba bên ..................................... 23 Sơ đồ 1.3: Phương thức CTTC bán và thuê lại ....................................................... 24 Sơ đồ 1.4: Phương thức CTTC giáp lưng ............................................................... 25 Sơ đồ 2.3: Quy trình thẩm định và phê duyệt hồ sơ xin thuê tài chính công ty Chailease tại Trung Quốc ...................................................................................... 36
10. viii TÓM TẮT LUẬN VĂN CTTC là một kênh huy động vốn hiệu quả cho các DN, đặc biệt là các DNVVN và hoạt động này rất phát triển ở các ở các quốc gia phát triển như Mỹ, Trung Quốc, Anh, Đức Tuy vậy đối với thị trường Việt Nam, CTTC chỉ mới xuất hiện cách đây hơn 20 năm và được xem là khá mới mẻ đối với các DN. Vì vậy, luận văn nghiên cứu và phân tích đặc điểm của một thị trường CTTC phát triển (Trung Quốc) để đúc rút ra những kinh nghiệm áp dụng tại Việt Nam. Nội dung chính của luận văn được trình bày qua 03 chương như sau: Chương 1 của luận văn đi vào trình bày và phân tích cơ sở lý luận liên quan đến CTTC, làm rõ các đặc điểm và bản chất kinh tế của giao dịch CTTC, các bên liên quan trong giao dịch CTTC. Bên cạnh những lợi tích mà CTTC đem lại, những rủi ro tiềm ẩn cho các bên tham gia vào giao dịch cũng được phân tích. Ngoài ra, luận văn cũng trình bày đặc điểm và quy trình thực hiện của các loại hình CTTC phổ biến trên thế giới. Chương 2 đi sâu vào trình bày thực trạng phát triển của thị trường CTTC ở Trung Quốc thông qua một số đặc điểm của thị trường như khối lượng cho thuê, các loại tài sản thuê phổ biến, các loại hình công ty CTTC, luật pháp về CTTC, phân tích 3 lĩnh vực cho thuê tiêu biểu bao gồm cho thuê máy bay, cho thuê tàu thủy và cho thuê thiết bị y tế Luận văn đã từ thực trạng này khái quát những điểm đạt được và những điểm hạn chế của hoạt động CTTC tại Trung Quốc. Hoạt động CTTC tại Việt Nam còn khá mới mẻ nên những thông tin về thị trường còn khá hạn chế. Do vậy, từ những điểm đạt được và những điểm hạn chế của hoạt động CTTC tại Trung Quốc, tác giả đã đề xuất một số bài học kinh nghiệm nên học hỏi và không nên học hỏi từ Trung Quốc để áp dụng cho thị trường Việt Nam.