Luận văn Quản trị rủi ro doanh nghiệp tại công ty Cổ phần chế tạo và lắp ráp thiết bị điện Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Quản trị rủi ro doanh nghiệp tại công ty Cổ phần chế tạo và lắp ráp thiết bị điện Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ RỦI RO DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHẾ TẠO VÀ LẮP RÁP THIẾT BỊ ĐIỆN VIỆT NAM Ngành: Quản trị kinh doanh Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 8340101 Họ và tên: Tạ Huy Hoàng Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thúy Anh Hà Nội - 2020
2. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị tôi đang công tác. Tác giả luận văn Tạ Huy Hoàng i
3. ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình từ các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc lòng biết ơn chân thành đến các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Trước hết tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Ngoại thương, Khoa Sau đại học của trường cùng tập thể các thầy cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới TS. Nguyễn Thúy Anh, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài. Do thời gian nghiên cứu và kiến thức còn hạn chế, luận văn được hoàn thiện không thể tránh khỏi những sơ suất thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến của các thầy cô giáo cùng các bạn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 02 tháng 07 năm 2020 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Tạ Huy Hoàng
4. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .....................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO DOANH NGHIỆP . 12 1.1.Tổng quan về rủi ro .......................................................................................... 12 1.1.1. Khái niệm rủi ro ....................................................................................... 12 1.1.2. Phân loại rủi ro ......................................................................................... 13 1.2. Tổng quan về Quản trị rủi ro doanh nghiệp .................................................... 16 1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro doanh nghiệp ................................................... 16 1.2.2. Mục tiêu của quản trị rủi ro doanh nghiệp ............................................... 16 1.2.3. Lợi ích của quản trị rủi ro doanh nghiệp .................................................. 17 1.2.4. Quản trị rủi ro doanh nghiệp theo Bộ nguyên tắc COSO 2013 ................. 19 1.3. Nội dung quản trị rủi ro doanh nghiệp............................................................ 24 1.3.1. Xác định khẩu vị rủi ro ............................................................................. 24 1.3.2. Cơ cấu tổ chức về quản trị rủi ro .............................................................. 30 1.3.3. Nhận diện rủi ro ........................................................................................ 34 1.3.4. Đo lường rủi ro ......................................................................................... 36 1.3.5. Xử lý và kiểm soát rủi ro .......................................................................... 41 1.3.6. Giám sát và báo cáo .................................................................................. 43 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động quản trị rủi ro doanh nghiệp.............. 43 1.4.1. Nhân tố bên trong doanh nghiệp ............................................................. 43 1.4.2. Nhân tố bên ngoài doanh nghiệp ............................................................. 47 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHẾ TẠO VÀ LẮP RÁP THIẾT BỊ ĐIỆN VIỆT NAM ................ 49 2.1. Tổng quan về Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam 49 2.1.1. Khái quát về ngành sản xuất thiết bị điện tại Việt Nam ........................... 49 2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam ....................................................................................... 52 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam ............................................................................................................ 54 2.1.4. Hoạt động kinh doanh của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam .................................................................................................... 57
5. iv 2.2. Phân tích quản trị rủi ro doanh nghiệp tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam .................................................................................... 63 2.2.1. Xác định khẩu vị rủi ro của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam ............................................................................................................. 63 2.2.2. Cơ cấu tổ chức quản trị rủi ro doanh nghiệp tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam ..................................................................... 64 2.2.3. Nhận diện rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam ............................................................................................................ 67 2.2.4. Đo lường rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam ............................................................................................................ 79 2.2.5. Xử lý và kiểm soát rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam .................................................................................................... 89 2.3. Đánh giá công tác quản trị rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam .......................................................................................... 97 2.3.1. Ưu điểm .................................................................................................... 97 2.3.2. Nhược điểm .............................................................................................. 97 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CHẾ TẠO VÀ LẮP RÁP THIẾT BỊ ĐIỆN VIỆT NAM ................................................................................. 102 3.1 Định hướng về công tác quản trị rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam trong thời gian tới .................................................... 102 3.1.1. Kế hoạch kinh doanh của Công ty giai đoạn 2020-2025 ....................... 102 3.1.2. Định hướng phát triển chung .................................................................. 103 3.1.3. Định hướng trong công tác quản trị rủi ro .............................................. 104 3.2. Một số biện pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam ................................................................ 104 3.2.1. Giải pháp về cơ cấu tổ chức bộ máy ...................................................... 105 3.2.2. Giải pháp về quy trình ............................................................................ 106 3.2.3. Giải pháp về con người .......................................................................... 108 3.2.4. Giải pháp về cơ sở vật chất .................................................................... 110 3.2.5. Giải pháp đối với các tình huống bên ngoài tác động ............................ 111 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 113
6. vi DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1 : Các nhân tố cấu thành khẩu vị rủi ro ...................................................... 25 Sơ đồ 1.2: Sơ đồ các tuyến phòng vệ trong doanh nghiệp ........................................ 32 Sơ đồ 1.3 . Quy trình nhận diện rủi ro ...................................................................... 35 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam ........................................................................................................................... 56 Sơ đồ 2.2: Mô hình phòng vệ 2 tuyến của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam .............................................................................................. 65 BẢNG BIỂU Bảng 1.1: So sánh các phương pháp nhận diện rủi ro ............................................... 36 Bảng 1.2 : Bảng mô tả mức độ tác động phi tài chính .............................................. 39 Bảng 1.3 : Bảng mô tả mức độ tổn thương của rủi ro tới doanh nghiệp ................... 40 Bảng 1.4: Bảng mô tả tốc độ xảy ra của rủi ro ........................................................ 420 Bảng 1.5: Bảng đo lường mức độ rủi ro theo phương pháp định tính .................... 421 Bảng 1.6: Các biện pháp xử lý rủi ro ........................................................................ 42 Bảng 2.1: Bảng so sánh số liệu Bảng cân đối kế toán của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam năm 2017-2018-2019 . 59 Bảng 2.2: Bảng so sánh Báo cáo Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam năm 2017-2018-2019 ..... 622 Bảng 2.3: Bảng mô tả rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam ................................................................................................................. 755 Bảng 2.4. Bảng xác định mức độ rủi ro của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam .............................................................................................. 80 Bảng 2.5: Bảng danh mục các rủi ro trọng yếu của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam...................................................................................... 822 Bảng 2.6: Bảng kế hoạch hành động ....................................................................... 944
7. vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Trong quá trình thực hiện luận văn, với đề tài “ Quản trị rủi ro doanh nghiệp tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam”, thông qua việc tìm hiểu, nghiên cứu, tham khảo các tài liệu cơ sở lý luận về quản trị rủi ro và thực trạng tình hình quản trị rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam, tác giả nhận thấy, Ban Lãnh đạo Công ty đã có sự chú trọng tới vai trò của quản trị rủi ro doanh nghiệp và từng bước thiết lập các cơ chế, chính sách nhằm phục vụ cho công tác quản trị rủi ro doanh nghiệp được hiệu quả. Các công cụ, phương pháp đã được áp dụng để nhận diện, đo lường, xử lý và thực tế đã từng bước khắc phục, hạn chế được các rủi ro còn tồn tại. Tuy nhiên, hoạt động quản trị rủi ro của Công ty còn nhiều hạn chế, phương pháp áp dụng chưa hiệu quả, cách thực nhận diện chưa chủ động, chỉ khi hậu quả của rủi ro ảnh hưởng tới nhiều bộ phận và trực tiếp tới khách hàng mới được phát hiện, chưa xử lý được tận gốc nguồn gốc phát sinh rủi ro, các quy trình chưa được tuân thủ nghiêm ngặt. Việc kiểm tra chéo giữa các phòng ban và hoạt động của ban kiểm soát còn nhiều hạn chế. Tuyên bố khẩu vị rủi ro của Công ty còn nhiều mâu thuẫn. Đội ngũ nhân sự chưa được coi trọng trong công tác quản trị rủi ro. Từ những tồn tại nên trên, tác giả đề xuất các phương án nhằm nâng cao sự chủ động trong phát hiện và phòng ngừa rủi ro, chia sẻ rủi ro với khách hàng, đồng thời, giảm sự phụ thuộc của Công ty vào các nhà cung cấp tại Trung Quốc. Tuy nhiên đề tài nghiên cứu vẫn còn có những hạn chế nhất định: Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam và trong một giai đoạn cụ thể, do đó khó khăn khi áp dụng cho các đơn vị khác.
8. 8 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nền kinh tế Việt Nam trong những năm gần đây ngày càng mở cửa và hội nhập sau rộng hơn với thế giới, tạo ra nhiều cơ hội cũng như thách thức đối với các doanh nghiệp trong nước. Tăng trưởng kinh tế thể hiện rõ rệt qua sự thay đổi của hạ tầng đô thị đất nước. Tạo ra cho thị trường thiết bị điện nhiều cơ hội phát triển. Trên đà tăng trưởng đó, Chính phủ đã có nhiều những chính sách nhằm hỗ trợ, tăng sức cạnh tranh cho các đơn vị trong nước. Và thực tế cũng cho thấy, những doanh nghiệp trong nước nói chung và doanh nghiệp trong ngành sản xuất thiết bị điện nói riêng đóng góp vai trò quan trọng trong sự phát triển ổn định và bền vững của nền kinh tế Việt Nam. Trong bối cảnh tăng trưởng nhanh của thị trường, sự xuất hiện của nhiều doanh nghiệp mới cả trong nước và nước ngoài tạo ra áp lực cạnh tranh lớn giữa các doanh nghiệp, việc gia tăng quy mô, đa dạng hóa sản phẩm dẫn tới nhiều rủi ro tiềm ẩn. Với đặc thù là các doanh nghiệp còn non trẻ cũng như nền kinh tế còn nhiều hạn chế, công tác quản trị rủi ro chưa thực sự được chú trọng là cơ sở tiềm ẩn nhiều rủi ro tới sự ổn định của các doanh nghiệp, những rủi ro nếu không được xử lý có thể ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiêp. Thực tiễn hoạt động tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam trong những năm qua cho thấy sự phát triển của doanh nghiệp cũng kéo theo sự đa dạng rủi ro trên nhiều phương diện, xu hướng rủi ro ngày càng phức tạp và khó xác định hơn, cho thấy việc kiểm soát dù được quan tâm nhiều hơn nhưng chưa triệt để và chưa hiệu quả. Chính vì vậy việc quản trị rủi ro một cách bài bản và hiệu quả nhằm giảm thiểu các tổn thất phát sinh trong quá trình hoạt động góp phần nâng cao lợi nhuận và uy tín của Công ty là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Tổng hợp các mối quan tâm trên, đồng thời nhận định các rủi ro phát sinh có tác động mạnh mẽ đến hoạt động của doanh nghiệp và từ đó ảnh hưởng mạnh đến sự phát triển ổn định của nền kinh tế, nên tôi chọn đề tài “Quản trị rủi ro doanh nghiệp
9. 9 tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nhằm đề xuất các giải pháp để hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động quản trị rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu về nội dung: nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản trị rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu về không gian: nghiên cứu được thực hiện tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu về thời gian: dữ liệu nghiên cứu được thu thập trong giai đoạn năm 2017-2019 của Công ty. 4. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện các mục tiêu và nội dung nghiên cứu đặt ra, luận văn sử dụng các phương pháp chủ yếu sau đây: Phương pháp tổng hợp: sử dụng nhằm kế thừa những lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tại các doanh nghiệp, từ đó hình thành cơ sở lý thuyết cho đề tài luận văn. Phương pháp thống kê: sử dụng để thu thập số liệu về tổng quan tình hình hoạt động, thực trạng quản trị rủi ro tại Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam. Phương pháp so sánh: sử dụng để phân tích, so sánh số liệu từ biểu đồ, bảng số liệu qua các năm của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: là phương pháp hỏi trực tiếp những người cung cấp thông tin, dữ liệu cần thiết cho việc nghiên cứu đề tài tại đơn vị. Ngoài ra luận văn còn sử dụng chọn lọc hệ thống cơ sở dữ liệu từ báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần Chế tạo và Lắp ráp Thiết bị điện Việt Nam, số liệu của các Tạp chí chuyên ngành có uy tín, Tạp chí Doanh nghiệp, Thời báo kinh tế Việt
10. 10 Nam, và các website có nội dung liên quan. 5. Tổng quan nghiên cứu, tổng hợp các nghiên cứu trước đây về đề tài Đề tài tập trung nghiên cứu các giải pháp quản trị rủi ro của doanh nghiệp thương mại. Đây là một đề tài mới trong thập niên gần đây. Đã có nhiều đề tài nghiên cứu về rủi ro trong doanh nghiệp tuy nhiên chủ yếu là trong lĩnh vực doanh nghiệp, đối với các doanh nghiệp thì chưa có nhiều: Luận văn thạc sĩ: ““Quản trị rủi ro hoạt động tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Cẩm Phả” của Lại Thị Duyên, trường Đại học Ngoại thương Hà Nội, năm 2017. Nghiên cứu chỉ ra những thay đổi và tồn tại trong công tác quản trị rủi ro hoạt động tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam – chi nhánh Cẩm Phả. Luận văn thạc sĩ : "Quản trị rủi ro nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh tại công ty TNHH các hệ thống viễn thông VNPT FUJITSU" của Trần Thành Quang, trường Đại học Bách khoa Hà Nội, năm 2013 Nghiên cứu “Khẩu vị rủi ro cho các ngân hàng thương mại Việt Nam: Từ lý thuyết đến thực tế” của Đỗ Thu Hằng, Học viện Ngân hàng “The Value of Enterprise Risk Management” của Robert E. Hoyt Andre P. Liebenberg, 11/04/2011. Nghiên cứu đo lường hiệu quả của các công cụ quản trị rủi ro và đánh giá hiệu quả của công tác quản trị rủi ro đối với các công ty bảo hiểm của Hoa Kỳ. Thông qua đó, nghiên cứu thể hiện được mối quan hệ tích cực giữa giá trị doanh nghiệp và công tác quản trị rủi ro doanh nghiệp. “Enterprise Risk Management: Theory and Practice” của Brian W. Nocco René M. Stulz, ngày 07/12/2006. Nghiên cứu hướng dẫn một cách sâu rộng về triển khai quy trình quản trị rủi ro, đồng thời chỉ ra lợi ích và những thách thức lớn khi thực hiện áp dụng quản trị rủi ro tại doanh nghiệp, thông qua việc sử dụng khung rủi ro và thiết lập một khẩu vị rủi ro với cách chuyển giao rủi ro hiệu quả. “The Determinants of Enterprise Risk Management: Evidence From the Appointment of Chief Risk Officers” của André P. Liebenberg Robert E. Hoyt, ngày 10/06/2003. Nghiên cứu này cung cấp một nỗ lực ban đầu trong việc xác định các yếu tố quyết định áp dụng quản trị rủi ro doanh nghiệp. Đồng thời chỉ ra rằng, các