Luận văn Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá trong dạy học theo định hướng phát tiển năng lực học sinh ở trường Trung học Cơ sở Nguyễn Bá Ngọc - Hải Phòng

Nội dung tài liệu: Luận văn Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá trong dạy học theo định hướng phát tiển năng lực học sinh ở trường Trung học Cơ sở Nguyễn Bá Ngọc - Hải Phòng

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HÀ HUY HIỆP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA – ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ NGUYỄN BÁ NGỌC – HẢI PHÒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2015
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HÀ HUY HIỆP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA – ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ NGUYỄN BÁ NGỌC – HẢI PHÒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS. TS. Nguyễn Đức Chính HÀ NỘI - 2015
3. LỜI CẢM ƠN Luận văn khoa học này được hoàn thành với sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy giáo, cô giáo và sự nỗ lực học tập, nghiên cứu của tác giả trong suốt thời gian học tập tại trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội. Trước hết, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu, tập thể cán bộ, giảng viên trường Đại học Giáo dục - Đại học quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện tốt nhất giúp em hoàn thành chương trình học tập, có được những kiến thức, kỹ năng cần thiết để nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất gửi đến Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Đức Chính - người thầy mẫu mực đã tận tâm, nhiệt tình hướng dẫn khoa học, định hướng nghiên cứu và giúp đỡ em trong suốt thời gian thực hiện nhiệm vụ của đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, giáo viên và học sinh trường THCS Nguyễn Bá Ngọc, thành phố Hải Phòng - nơi tôi đang công tác, đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra, khảo sát, thu thập các dữ liệu liên quan đến đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, các bạn đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập cũng như thời gian làm luận văn để đề tài được hoàn thành! Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 16 tháng 9 năm 2015 Tác giả Hà Huy Hiệp i
4. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BGH Ban Giám hiệu CB Cán bộ CBQL Cán bộ quản lý CM Chuyên môn CSVC Cơ sở vật chất ĐTB Điểm trung bình GD – ĐT Giáo dục và Đào tạo DH Dạy học GV Giáo viên HS Học sinh KT Kiểm tra KT – ĐG Kiểm tra - đánh giá PHT Phó hiệu trưởng PP Phương pháp QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục THCS Trung học cơ sở ii
5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 2 3. Giả thuyết nghiên cứu ............................................................................................. 3 4. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 3 5. Khách thể, đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 3 5.1. Khách thể nghiên cứu ........................................................................................... 3 5.2. Đối tượng nghiên cứu: ......................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 3 7. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 3 8. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 4 9. Những đóng góp của đề tài ..................................................................................... 4 9.1. Ý nghĩa lý luận ..................................................................................................... 4 9.2. Ý nghĩa thực tiễn .................................................................................................. 4 10. Cấu trúc luận văn .................................................................................................. 4 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KT - ĐG VÀ QL HOẠT ĐỘNG KT - ĐG TRONG DH Ở TRƢỜNG THCS. ........................................................................... 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề. ............................................................................. 5 1.1.1. Trên thế giới. ..................................................................................................... 5 1.1.2. Ở Việt Nam. ...................................................................................................... 5 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ........................................................................... 7 1.2.1. Quản lý, quản lý nhà trường. ............................................................................. 7 1.2.2. Kiểm tra ........................................................................................................... 11 1.2.3. Đánh giá. ......................................................................................................... 11 1.2.4. Kiểm tra - đánh giá trong dạy học ................................................................... 12 1.3. Một số vấn đề lý luận về kiểm tra - đánh giá ..................................................... 13 1.3.1. Vị trí, vai trò, chức năng của KT - ĐG trong quá trình dạy học. .................... 13 1.3.2. Cơ sở và nguyên tắc kiểm tra - đánh giá ......................................................... 15 1.3.3. Các yêu cầu sư phạm khi KT- ĐG kết quả học tập của học sinh.................... 18 1.3.4. Các hình thức, phương pháp kiểm tra - đánh giá ............................................ 19 iii
6. 1.3.5. Đánh giá thực kết quả học tập của học sinh .................................................... 20 1.4. Kiểm tra đánh giá trong dạy học: ....................................................................... 21 1.4.1. Đánh giá vì sự tiến bộ của học sinh (assessment for learning). ..................... 21 1.4.2. Đánh giá như một phương pháp dạy học, một công cụ để học. (assessment as learning, learning tool). ............................................................................................. 23 1.4.3. Đánh giá kết quả học tập (assessment of learning). ........................................ 23 1.4.4. Mối quan hệ qua lại giữa 3 hình thức kiểm tra đánh giá. ............................... 24 1.5. Năng lực của HS và KT - ĐG theo hướng phát triển năng lực. ......................... 25 1.5.1. Năng lực học sinh. ........................................................................................... 25 1.5.2. Kiểm tra đánh giá trong DH theo hướng phát triển năng lực. ........................ 26 1.6. Quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá. .............................................................. 28 1.6.1. Xây dựng kế hoạch kiểm tra - đánh giá cho các môn học. ............................. 28 1.6.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm tra - đánh giá cho giáo viên ...................... 29 1.6.3. Xây dựng quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra - đánh giá ................................. 29 1.6.4. Tập huấn làm đề, viết câu hỏi kiểm tra - đánh giá .......................................... 30 1.6.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động kiểm tra - đánh giá ........................................... 32 1.6.6. Chuẩn bị cơ sở vật chất, kỹ thuật cho hoạt động KT - ĐG ............................. 34 1.7. Những yếu tố tác động tới quản lý hoạt động KT - ĐG trong DH .................... 35 1.7.1. Những yếu tố chủ quan. .................................................................................. 35 1.7.2. Những yếu tố khách quan. .............................................................................. 35 Tiểu kết chương I . . 36 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG THCS NGUYỄN BÁ NGỌC - HẢI PHÒNG .................................... 37 2.1. Khái quát về trường THCS Nguyễn Bá Ngọc - Hải Phòng ............................... 37 2.2. Thực trạng về hoạt động kiểm tra - đánh giá trong dạy học ở trường THCS Nguyễn Bá Ngọc - Hải Phòng. .................................................................................. 40 2.2.1. Thực trạng lập kế hoạch kiểm tra - đánh giá. .................................................. 42 2.2.2. Thực trạng thực hiện kế hoạch kiểm tra - đánh giá của GV .......................... 43 2.2.3. Thực trạng quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra - đánh giá. .............................. 50 2.2.4. Thực trạng khâu làm đề, viết câu hỏi kiểm tra - đánh giá. .............................. 52 iv
7. 2.2.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động kiểm tra - đánh giá ......................... 54 2.2.6. Thực trạng chuẩn bị cơ sở vật chất, kỹ thuật cho hoạt động kiểm tra - đánh giá .............................................................................................................................. 56 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá trong dạy học ở trường THCS Nguyễn Bá Ngọc - Hải Phòng. .................................................................................. 56 2.3.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch kiểm tra - đánh giá cho từng môn học trong suốt năm học. ............................................................................................................ 57 2.3.2. Thực trạng việc tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm tra - đánh giá cho giáo viên. ................................................................................................................................... 58 2.3.3. Thực trạng quản lý quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra - đánh giá. ................. 59 2.3.4. Thực trạng quản lí việc ra đề, viết câu hỏi kiểm tra - đánh giá của giáo viên. ................................................................................................................................... 62 2.3.5. Thực trạng quản lí cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ hoạt động kiểm tra - đánh giá .............................................................................................................................. 63 2.4. Đánh giá chung, nguyên nhân. ........................................................................... 64 2.4.1. Đánh giá chung ............................................................................................... 65 2.4.2. Nguyên nhân ................................................................................................... 66 Tiểu kết chương 2 66 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HS Ở TRƢỜNG THCS NGUYỄN BÁ NGỌC - HẢI PHÒNG .......................... 67 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp: ................................................................. 67 3.1.1. Nguyên tắc đồng bộ. ....................................................................................... 67 3.1.2. Nguyên tắc khả thi. ......................................................................................... 67 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả. ................................................................. 67 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học ở trường THCS Nguyễn Bá Ngọc - Hải Phòng .... 68 3.2.1. Xây dựng kế hoạch kiểm tra - đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh cho từng môn học trong suốt năm học cụ thể, rõ ràng. .............................. 69 3.2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch KT - ĐG trong DH theo định hướng phát triển năng lực HS cho GV một cách đồng bộ. ................................................................... 77 v
8. 3.2.3. Xây dựng quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra - đánh giá trong DH theo định hướng phát triển năng lực học sinh hoàn chỉnh, đúng yêu cầu. ................................ 80 3.2.4. Tập huấn kỹ thuật ra đề, viết câu hỏi kiểm tra - đánh giá trong DH theo định hướng phát triển năng lực học sinh cho mỗi giáo viên ngay từ đầu năm học. ......... 91 3.2.5. Tăng cường công tác quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá trong DH theo định hướng phát triển năng lực học sinh, cải tiến công tác kiểm tra đánh giá cho phù hợp yêu cầu và thực tiễn nhà trường. ........................................................................ 95 3.2.6. Huy động các nguồn tài chính đầu tư thêm cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ hoạt động kiểm tra - đánh giá trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. ........................................................................................................................... 98 3.3. Kiểm chứng tính cấp thiết, tính khả thi của các biện pháp. ............................. 100 Tiểu kết chương 3 . 105 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 105 1. Kết luận ............................................................................................................... 105 2. Khuyến nghị ........................................................................................................ 107 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN .. . 110 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 111 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 112 vi
9. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Chỉ tiêu tuyển sinh các năm. ..................................................................... 37 Bảng 2.2. Tỷ lệ HS thi đỗ vào các trường THPT quốc lập. ...................................... 37 Bảng 2.3. Tổng hợp giải HSG cấp Quận các năm. ................................................... 38 Bảng 2.4. Tổng hợp giải HSG cấp Thành phố các năm. ........................................... 39 Bảng 2.5 Thống kê phân bổ nhân sự trường THCS Nguyễn Bá Ngọc. .................... 39 Bảng 2.6. Kết quả khảo sát CBQL, GV về về việc lập kế hoạch KT - ĐG trong DH theo định hướng phát triển năng lực HS của GV ...................................... 42 Bảng 2.7. Kết quả khảo sát GV và HS về việc thông báo mục tiêu môn học của GV đến HS ........................................................................................................ 47 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát và GV và HS về sự đa dạng của các hình thức KT - ĐG .................................................................................................................... 48 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát GV và HS với câu hỏi “GV và HS đã cùng tham gia tốt hoạt động KT - ĐG trong quá trình DH”. .................................................. 49 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát CBQL, GV về mức độ thực hiện quy trình tổ chức một kỳ KT - ĐG theo định hướng phát triển năng lực HS ................................ 52 Bảng 2.11. Kết quả khảo sát CBQL, GV về mức độ thực hiện việc thiết lập ma trận, viết câu hỏi KT - ĐG theo định hướng phát triển năng lực HS của GV .... 54 Bảng 2.12. Kết quả khảo sát CBQL, GV về công tác QL của BGH trong việc xây dựng kế hoạch KT - ĐG trong DH theo định hướng phát triển năng lực HS của GV. ................................................................................................ 57 Bảng 2.13. Kết quả khảo sát CBQL, GV về công tác QL của BGH đối với việc tổ chức thực hiện kế hoạch KT - ĐG trong DH theo định hướng phát triển năng lực HS ................................................................................................ 59 Bảng 2.14. Kết quả khảo sát CBQL, GV về công công tác QL quy trình tổ chức một kỳ KT - ĐG trong DH theo định hướng phát triển năng lực HS hiện nay của BGH nhà trường. ................................................................................ 61 Bảng 2.15. Kết quả khảo sát GV và HS về sự cần thiết phải đổi mới KT - ĐG theo định hướng phát triển năng lực HS. ........................................................... 63 vii
10. Bảng 2.16. Kết quả khảo sát CBQL, GV về công tác QL cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ hoạt động KT - ĐG trong DH theo định hướng phát triển năng lực HS của BGH nhà trường hiện nay ....................................................... 64 Bảng 3.1. Kế hoạch kiểm tra - đánh giá của GV. ..................................................... 70 Bảng 3.2. Khung ma trận đề KT 45 phút (Dùng cho loại đề kiểm tra tự luận hoặc trắc nghiệm khách quan) ............................................................................ 74 Bảng 3.3. Khung ma trận đề KT 45 phút (Dùng cho loại đề kiểm tra kết hợp tự luận và trắc nghiệm khách quan) ....................................................................... 75 Bảng 3.4. Hình thức KT - ĐG các môn học trong chương trình .............................. 83 Bảng 3.5. Các bậc nhận thức ứng với mỗi nội dung bài KT 15 phút ....................... 84 Bảng 3.6. Các bậc nhận thức ứng với mỗi nội dung bài KT 45 phút ....................... 85 Bảng 3.7. Số câu hỏi ứng với từng mục tiêu và điểm cho mỗi câu trong bài KT 45 phút. ............................................................................................................ 85 Bảng 3.8. Mẫu thống kê điểm KT định kỳ (45 phút; 90 phút; Học kỳ) .................... 89 Bảng 3.9. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi .................................. 100 viii