Luận văn Phát triển nông nghiệp tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006-2016

Nội dung tài liệu: Luận văn Phát triển nông nghiệp tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006-2016

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trần Thị Mỹ Kiều PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TỈNH TÂY NINH GIAI ĐOẠN 2006 - 2016 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2018
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trần Thị Mỹ Kiều PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TỈNH TÂY NINH GIAI ĐOẠN 2006 - 2016 Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 8310501 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Đàm Nguyễn Thùy Dương Thành phố Hồ Chí Minh - 2018
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan, có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Trần Thị Mỹ Kiều
4. LỜI CẢM ƠN Với tất cả tình cảm của mình, tôi xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới TS. Đàm Nguyễn Thùy Dương, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Sau Đại học, các Thầy, Cô của Khoa Địa lý trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã giúp đỡ tôi về tinh thần, kiến thức và tạo mọi điều kiện thuận lợicho tôi hoàn thành luận văn. Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới Cục Thống kê tỉnh Tây Ninh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tây Ninh; Thư viện tỉnh Tây Ninh, và đặc biệt là bà con nông dân ở các huyện Tân Châu, Tân Biên, Châu Thành, TP Tây Ninh,.... đã nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập tài liệu, thông tin và điều tra thực địa. Xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và các bạn học viên yêu quý đã luôn ủng hộ, động viên và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Trần Thị Mỹ Kiều
5. MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình Danh mục các bản đồ MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ....................................................................................... 9 1.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................................... 9 1.1.1. Các khái niệm ............................................................................................... 9 1.1.2. Vai trò của nông nghiệp đối với sự phát triển kinh tế xã hội ..................... 14 1.1.3. Đặc điểm của sản xuất nông nghiệp .......................................................... 16 1.1.4. Nhóm các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp ........................ 17 1.1.5. Các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cấp tỉnh ................................ 21 1.1.6. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển nông nghiệp vận dụng cho tỉnh Tây Ninh..................................................................................................... 25 1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển nông nghiệp ở Việt Nam và vùng Đông Nam Bộ ........................................................................................................... 28 1.2.1. Tình hình phát triển nông nghiệp ở Việt Nam ............................................ 28 1.2.2. Tình hình phát triển nông nghiệp ở Đông Nam Bộ .................................... 30 1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Tây Ninh ..................................................... 32 Tiểu kết chương 1 ...................................................................................................... 34 Chương 2. HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TỈNH TÂY NINH ........................................................................................... 35 2.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp tỉnh Tây Ninh ......................................................................................................... 35
6. 2.1.1. Vị trí địa lý, phạm vi lãnh thổ ..................................................................... 35 2.1.2. Nhóm nhân tố tự nhiên ............................................................................... 37 2.1.3 Nhóm nhân tố kinh tế - xã hội ..................................................................... 46 2.1.4. Đánh giá chung ........................................................................................... 56 2.2. Hiện trạng phát triển nông nghiệp của tỉnh Tây Ninh...................................... 58 2.2.1. Khái quát về phát triển Nông - Lâm - Thủy sản của tỉnh Tây Ninh .......... 58 2.2.2. Hiện trạng phát triển nông nghiệp.............................................................. 61 2.2.3. Các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp của tỉnh Tây Ninh ............. 102 2.2.4. Nhận xét chung về hiện trạng phát triển nông nghiệp của tỉnh Tây Ninh................................................................................................... 106 Tiểu kết chương 2 .................................................................................................... 111 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TỈNH TÂY NINH ĐẾN NĂM 2030 ................................ 113 3.1. Căn cứ để xây dựng định hướng .................................................................. 113 3.2. Định hướng phát triển nông nghiệp tỉnh Tây Ninh đến năm 2020, tầm nhìn 2030 ................................................................................................ 119 3.2.1. Định hướng phát triển nông nghiệp theo ngành ....................................... 119 3.2.2. Định hướng phát triển nông nghiệp theo lãnh thổ .................................... 127 3.2.3. Định hướng phát triển các hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp ........ 129 3.3. Các giải pháp phát triển nông nghiệp tỉnh Tây Ninh ..................................... 130 3.3.1. Giải pháp về cơ chế chính sách.............................................................. 130 3.3.2. Giải pháp về quy hoạch ......................................................................... 131 3.3.3. Giải pháp về đầu tư vốn ......................................................................... 132 3.3.4. Giải pháp về khoa học công nghệ, giống ............................................... 133 3.3.5. Giải pháp về thị trường, quảng bá, tiếp thị, quản lý chất lượng và tiêu thụ sản phẩm ................................................................................... 135 3.3.6. Giải pháp về nguồn nhân lực ................................................................. 136 3.3.7. Giải pháp về xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật phục vụ nông nghiệp ............................................................................................ 138
7. 3.3.8. Tăng cường hợp tác, liên doanh, liên kết trong sản xuất, kinh doanh nông nghiệp ............................................................................................ 139 3.3.9. Giải pháp về tái cơ cấu ngành nông nghiệp ........................................... 140 3.3.10. Phát triển chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ nông sản ........... 141 3.3.11. Giải pháp về sản xuất và bảo vệ môi trường ......................................... 142 Tiểu kết chương 3 .................................................................................................... 144 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 145 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 147 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN ..................................................................................................... 151 PHỤ LỤC
8. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Tiếng Việt Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ ATVSTP An toàn vệ sinh thực phẩm LĐ Lao động BĐKH Biến đổi khí hậu NGTK Niên giám thống kê BQĐN Bình quân đầu người N - L - TS Nông - lâm - thủy sản BQLT Bình quân lương thực NN Nông nghiệp BVTV Bảo vệ thực vật NN & PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn CCN Cụm công nghiệp NNCNC Nông nghiệp công nghệ cao CLC Chất lượng cao NNƯDCNC Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao CNHN Công nghiệp hàng năm KCN Khu công nghiệp CNLN Công nghiệp lâu năm KHCN Khoa học công nghệ CN - XD Công nghiệp - Xây dựng KHKT Khoa học kỹ thuật CNCB Công nghiệp chế biến KT - XH Kinh tế - xã hội CNH Công nghiệp hóa Nxb Nhà xuất bản CTK Cục thống kê PTNT Phát triển nông thôn DT Diện tích RAT Rau an toàn DTTN Diện tích tự nhiên SL Sản lượng DV Dịch vụ TB Trung bình ĐHSP Đại học Sư phạm TCLT Tổ chức lãnh thổ ĐNB Đông Nam Bộ TCTK Tổng cục Thống kê ĐTH Đô thị hóa TNBQ Thu nhập bình quân ĐVT Đơn vị tính TP Thành phố GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn TT Trang trại GTSX Giá trị sản xuất UBND Ủy ban nhân dân GT Gieo trồng ƯDCNC Ứng dụng công nghệ cao
9. HCM Hồ Chí Minh VAC Vườn ao chuồng HTX Hợp tác xã HĐH Hiện đại hóa Tiếng Anh Chữ viết Chữ viết đầy đủ Nghĩa tiếng Việt GAP Good Agricultural Practices Quy trình thực hành nông nghiệp IPM Integrated Pest Management Quản lý dịch hại tổng hợp VietGAP Vietnamese Good Agricultural Quy trình thực hành nông nghiệp tốt Practices tại Việt Nam
10. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô dân số và dân số nông thôn tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 .............................................................................................. 47 Bảng 2.2. Nguồn LĐ và LĐ trong NN của tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 .............................................................................................. 47 Bảng 2.3. Vốn đầu tư cho nông nghiệp và KH - CN tỉnh Tây Ninh ........................ 54 Bảng 2.4. GTSX và tốc độ tăng trưởng GTSX các ngành trong N - L - TS của tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 (theo giá so sánh năm 2010) ........ 59 Bảng 2.5. Quỹ đất và diễn biến tình hình sử dụng đất nông nghiệp tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 ..................................................................... 61 Bảng 2.6. GTSX các ngành NN của tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 ............. 63 Bảng 2.7. Cơ cấu diện tích, giá trị sản lượng các loại cây LT có hạt chính của tỉnh Tây Ninh năm 2016 .......................................................................... 70 Bảng 2.8. Diện tích, năng suất và sản lượng lúa đông xuân, lúa hè thu và lúa mùa của Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 ................................................ 73 Bảng 2.9. Hiện trạng phát triển của nhóm cây lương thực tỉnh Tây Ninh so với Đông Nam Bộ và cả nước năm 2016................................................. 76 Bảng 2.10. Tốc độ tăng trưởng diện tích và sản lượng thuốc lá, lạc, vừng của tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 ....................................................... 82 Bảng 2.11. Diện tích, sản lượng của thuốc lá, lạc và vừng của tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 .............................................................................. 83 Bảng 2.12. Diện tích, sản lượng và năng suất cao su của tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 ..................................................................................... 85 Bảng 2.13. Diện tích, sản lượng của điều, dừa và hồ tiêu của tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 - 2016 .............................................................................. 87 Bảng 2.14. Diện tích, sản lượng, năng suất của cây mãng cầu tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2006 -2016 ............................................................................... 89 Bảng 2.15. Diện tích, sản lượng một số cây ăn quả của tỉnh Tây Ninh ..................... 91 Bảng 2.16. Hiện trạng phát triển của nhóm cây công nghiệp và cây ăn quả chủ lực tỉnh Tây Ninh so với Đông Nam Bộ và cả nước năm 2016 .............. 91