Luận văn Phát triển nông nghiệp tỉnh Bình Thuận theo hướng bền vững

Nội dung tài liệu: Luận văn Phát triển nông nghiệp tỉnh Bình Thuận theo hướng bền vững

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Mai Thị Thắm PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TỈNH BÌNH THUẬN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Mai Thị Thắm PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TỈNH BÌNH THUẬN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 8310501 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐÀM NGUYỄN THÙY DƯƠNG Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Phát triển nông nghiệp tỉnh Bình Thuận theo hướng bền vững” là công trình nghiên cứu khoa học của cá nhân tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào khác. Các bảng biểu, số liệu, nội dung trình bày trong luận văn này được thu thập, tổng hợp, tính toán dựa trên nguồn số liệu thống kê của các các Sở, ban ngành tỉnh Bình Thuận và của Việt Nam. Nguồn tài liệu tham khảo được trích dẫn đầy đủ và trung thực, đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình. Tác giả luận văn Mai Thị Thắm
4. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được luận văn tốt nghiệp“Phát triển nông nghiệp tỉnh Bình Thuận theo hướng bền vững”, đầu tiên tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành và lòng biết ơn sâu sắc nhất tới TS. Đàm Nguyễn Thùy Dương – giảng viên đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ dạycho tôi những kiến thức quý báu và giúp đỡ tôi về mọi mặt trong suốt quá trình thực hiện để hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô giảng viên trong Khoa Địa lí; phòng Sau đại học Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn, cung cấp cho tôi hệ thống kiến thức chuyên sâu bổ ích, môi trường học tập và nghiên cứu tốt nhất. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các Cơ quan, Ban, Ngành chức năng của tỉnh Bình Thuận: Sở Giáo dục và Đào tạo; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Sở Lao động, Thương binh và Xã hội; Cục Thống kê; Chi cục Thủy lợi; Chi cục trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu, dữ liệu, thông tin. Tôi xin cám ơn Ban giám hiệu Trường THPT Lương Thế Vinh –Bình Thuận, các Thầy, Cô và các bạn đồng nghiệp trong Cơ quan đã giúp đỡ, tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập của mình. Cuối cùng, tôi xin được cảm ơn gia đình, các bạn đồng nghiệp, các anh chị và các bạn học viên lớp Cao học K28 đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2019 Học viên Mai Thị Thắm
5. MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ Danh mục các bản đồ MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG BỀN VỮNG .................... 12 1.1. Cơ sở lí luận về nông nghiệp phát triển theo hướng bền vững ................ 12 1.1.1. Nông nghiệp ...................................................................................... 12 1.1.2. Phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững ................................... 22 1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững ............................................................................................ 32 1.2. Cơ sở thực tiễn về PTNN theo hướng bền vững ...................................... 35 1.2.1. Kinh nghiệm PTNNBV của một số quốc gia .................................... 35 1.2.2. Kinh nghiệm PTNNBVcủa một số địa phương ở Việt Nam ............ 38 1.2.3. Thực trạng PTNNBV ở Việt Nam ..................................................... 42 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 47 Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TỈNH BÌNH THUẬNTHEO HƯỚNG BỀN VỮNG ......................... 49 2.1. Khái quát về tỉnh Bình Thuận .................................................................. 49 2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp tỉnh Bình Thuận...... 51 2.2.1. Vị trí địa lí .......................................................................................... 51 2.2.2. Nhân tố tự nhiên ................................................................................ 51
6. 2.2.4. Đánh giá thuận lợi và khó khăn của tỉnh trong phát triển nông nghiệp ....................................................................................... 69 2.3. Thực trạng phát triển nông nghiệp tỉnh Bình Thuận theo hướng phát triển bền vững .......................................................................................... 71 2.3.1. Thực trạng PTNN bền vững về kinh tế ............................................. 71 2.3.2. Thực trạngPTNNBV về xã hội .......................................................... 90 2.3.3. Phát triển nông nghiệp bền vững về môi trường ............................... 94 2.4. Đánh giá sự phát triển nông nghiệp tỉnh Bình Thuận theo hướng PTBV ....................................................................................................... 99 2.4.1. Những kết quả đạt được trong PTNN theo hướng bền vững tỉnh Bình Thuận ........................................................................................ 99 2.4.2. Những mặt hạn chế trong PTNN theo hướng bền vững ở tỉnh Bình Thuận ...................................................................................... 100 Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 103 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG BỀN VỮNG Ở TỈNH BÌNH THUẬN ...................................................... 105 3.1. Cơ sở đề xuất định hướng phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững ................................................................................................ 105 3.1.1. Dự báo những yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững ở Việt Nam ................................................... 105 3.1.2. Quan điểm, xu hướng PTNNBV của tỉnh ....................................... 113 3.2. Định hướng phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững ở tỉnh Bình Thuận ............................................................................................ 113 3.3. Giải pháp phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững ........................ 115 3.3.1. Nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách ............................................ 115 3.3.2. Nhóm giải pháp về phát triển bền vững kinh tế nông nghiệp ......... 118
7. 3.3.3. Nhóm giải pháp về phát triển nông nghiệp gắn với giải quyết các vấn đề xã hội ............................................................................. 122 3.3.4. Nhóm giải pháp về PTNN BVMT và thích ứng với BĐKH ........... 124 Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 126 KẾT LUẬN ................................................................................................... 128 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 130 PHỤ LỤC
8. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Diễn giải BĐKH Biến đổi khí hậu BVMT Bảo vệ môi trường CLCS Chất lượng cuộc sống CNC Công nghệ cao CNH – HĐH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa ĐKTN Điều kiện tự nhiên GTSX Giá trị sản xuất HST Hệ sinh thái HTX Hợp tác xã KHCN Khoa học công nghệ KHKT Khoa học kỹ thuật KT – XH: Kinh tế - xã hội NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn NSLĐ Năng suất lao động PTBV Phát triển bền vững PTNNBV Phát triển nông nghiệp bền vững SXNN Sản xuất nông nghiệp TNBQ/người Thu nhập bình quân đầu người TNTN Tài nguyên thiên nhiên TTTT Thị trường tiêu thụ UBND Ủy ban nhân dân
9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Tỉ lệ hộ nghèo phân theo thành thị, nông thôn từ 2010 – 2016 ................................................................................. 44 Bảng 2.1. Diện tích, cơ cấu các loại đất chính ở Bình Thuận năm 2015 .... 53 Bảng 2.2. Dân số và mật độ dân số của Bình Thuận năm 2017 phân theo đơn vị hành chính ................................................................ 58 Bảng 2.3. Dân số và lực lượng lao động Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2017 ................................................................................. 59 Bảng 2.4. Cơ cấu GRDP tỉnh Bình Thuận theo giá hiện hành giai đoạn 2010 - 2017 (Đơn vị: %) ............................................................. 72 Bảng 2.5. Giá trị và cơ cấu giá trị sản xuất nông – lâm – thủy sản theo giá hiện hành tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 - 2016 ................ 74 Bảng 2.6. Biến động diện tích các cây trồng chính tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2017 (Đơn vị: ha) ............................................ 76 Bảng 2.7. Giá trị sản xuất các cây trồng chính tỉnh Bình Thuận theo giá so sánh 2010 giai đoạn 2010 – 2016 ..................................... 77 Bảng 2.8. Sự chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2016 (Đơn vị: %) ............................................. 79 Bảng 2.9. Tốc độ tăng trưởng số lượng vật nuôi tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 - 2017 (Đơn vị: %) .................................................... 81 Bảng 2.10. Giá trị sản xuất ngành lâm nghiệp tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2016 (Đơn vị: triệu đồng) ....................................... 83 Bảng 2.11. Xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2016 (Đơn vị: Nghìn USD) ............................................. 85 Bảng 2.12. Giá trị sản xuất được tạo ra trên một ha đất trồng trọt và nuôi trồng thủy sản tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2016...... 87 Bảng 2.13. Tỉ lệ hộ nghèo phân theo thành thị, nông thôn giai đoạn 2010 – 2017 (đơn vị: %).............................................................. 93 Bảng 2.14. Hiện trạng sử dụng đất tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 - 2017 .................................................................................. 96 Bảng 3.1. Tổng hợp dự báo thiệt hại do tác động BĐKH đối với cây lúa ........................................................................................ 111 Bảng 3.2. Dự báo ảnh hưởng của BĐKH đến hiệu quả ngành chăn nuôi ................................................................................... 112
10. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1.1. GDP và tốc độ tăng GDP ngành nông nghiệp Việt Nam giai đoạn 2010 – 2017 ............................................................... 43 Biểu đồ 2.1. Số lượng lao động nông thôn và toàn tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2017 ...................................................................... 60 Biểu đồ 2.2. GRDP và tốc độ tăng trưởng GRDP tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2017 ...................................................................... 73 Biểu đồ 2.3. Tốc độ tăng trưởng GTSX ngành trồng trọt tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 - 2016 .................................................... 77 Biểu đồ 2.4. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp tỉnh Bình Thuận theo giá hiện hành năm 2010, 2017 .......................................... 79 Biểu đồ 2.5. Chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất ngành lâm nghiệp tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 - 2016. ........................................... 82 Biểu đồ 2.6. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành thủy sản tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2016 ............................................................... 84 Biểu đồ 2.7. Cơ cấu các măt hàng xuất khẩu chính tỉnh Bình Thuận năm 2010,2016. ......................................................................... 86 Biểu đồ 2.8. Thu nhập bình quân đầu người của lao động nông, lâm sản, thủy sản và của toàn tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2017 ............................................................................... 90 Biểu đồ 2.9. Thu nhập bình quân đầu người của lao động nông thôn và thành thị tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2017 .................... 92 Biểu đồ 2.10. Diện tích rừng tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2010 – 2016 ........... 97