Luận văn Phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao ở tỉnh Bến Tre

Nội dung tài liệu: Luận văn Phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao ở tỉnh Bến Tre

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Mạc Quốc Cường PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO Ở TỈNH BẾN TRE LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Mạc Quốc Cường PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO Ở TỈNH BẾN TRE Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 8310501 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN KIM HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan, có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Mạc Quốc Cường
4. LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Nguyễn Kim Hồng, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn khoa Địa lí và các thầy cô giáo khoa Địa lí, trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã nhiệt tình giảng dạy, hỗ trợ và giúp đỡ cho tôi trong định hướng luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, phòng Sau Đại học, Thư viện trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh và Thư viện Khoa học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập và hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Cục Thống kê tỉnh Bến Tre; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre; Trung tâm Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và Khu ứng dụng Công nghệ sinh học Cái Mơn tỉnh Bến Tre đã nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập tài liệu. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và tất cả bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện Luận văn, nhưng không thể tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót nhất định. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý Thầy, Cô giáo và bạn đọc. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Mạc Quốc Cường
5. MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các biểu, bảng Danh mục các bản đồ MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO ........... 10 1.1. Cơ sở lí luận .................................................................................................. 10 1.1.1. Một số khái niệm liên quan về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao . 10 1.1.2. Vai trò và đặc điểm của nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ............ 16 1.1.3. Nội dung phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ................... 19 1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ................................................................................................. 20 1.1.5. Một số công nghệ cao điển hình trong nông nghiệp .............................. 25 1.1.6. Một số hình thức tổ chức không gian sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ........................................................................................ 29 1.1.7. Các tiêu chí để nhận diện và đánh giá hiệu quả phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ............................................................ 33 1.2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................. 34 1.2.1. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của một số quốc gia trên thế giới ................................................................. 34 1.2.2. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của một số địa phương trong nước .............................................................. 38 1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao ở tỉnh Bến Tre ...................................................... 41 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................... 43
6. Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO Ở TỈNH BẾN TRE ...... 44 2.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao ................................................................................................ 44 2.1.1. Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ ................................................................. 44 2.1.2. Nhân tố tự nhiên .................................................................................... 45 2.1.3. Nhân tố kinh tế - xã hội ......................................................................... 50 2.1.4. Đánh giá chung ...................................................................................... 57 2.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn tỉnh Bến Tre ............................................................................... 59 2.2.1. Khái quát chung về tình hình phát triển nông nghiệp tỉnh Bến Tre ...... 59 2.2.2. Thực trạng sản xuất nông nghiệp phân theo ngành ở tỉnh Bến Tre ....... 64 2.2.3. Một số hình thức tổ chức không gian sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ở tỉnh Bến Tre ............................................................... 94 2.3. Đánh giá chung về tình hình phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn tỉnh .................................................................. 100 2.3.1. Những kết quả đạt được ....................................................................... 100 2.3.2. Tồn tại, hạn chế .................................................................................... 101 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................. 103 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO Ở TỈNH BẾN TRE ĐẾN NĂM 2025, TẦM NHÌN NĂM 2030 ............ 105 3.1. Cơ sở để xây dựng định hướng và giải pháp phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao ở tỉnh Bến Tre .......................................... 105 3.2. Dự báo xu hướng phát triển nông nghiệp công nghệ cao ........................... 106 3.3. Quan điểm và phương hướng phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao ở tỉnh Bến Tre đến năm 2025, tầm nhìn năm 2030 ... 107 3.3.1. Quan điểm về phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao ở tỉnh Bến Tre ...................................................................... 107
7. 3.3.2. Phương hướng phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao ở tỉnh Bến Tre ...................................................................... 108 3.3.3. Định hướng phát triển .......................................................................... 111 3.4. Một số giải pháp đề xuất về phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao ở tỉnh Bến Tre ..................................................................... 112 3.4.1. Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động thực hiện chủ trương phát triển nông nghiệp UDCNC .............................................. 112 3.4.2. Quy hoạch và sử dụng đất có hiệu quả ................................................ 113 3.4.3. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, chuyển giao và ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp ......................................... 114 3.4.4. Xây dựng và hoàn thiện các chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp UDCNC ............................................................................................... 115 3.4.5. Mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp UDCNC và đẩy mạnh xúc tiến thương mại ................................................................... 116 3.4.6. Đào tạo và thu hút nguồn nhân lực phục vụ cho phát triển nông nghiệp UDCNC ................................................................................... 117 3.4.7. Huy động vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp UDCNC ................ 117 3.4.8. Phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển nông nghiệp UDCNC ............................................................................................... 118 3.4.9. Tăng cường liên kết, hợp tác phát triển nông nghiệp UDCNC ........... 120 3.4.10. Phát triển sản xuất nông nghiệp UDCNC gắn với bảo vệ môi trường .................................................................................................. 123 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................. 125 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 126 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ................................................... 128 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 129 PHỤ LỤC
8. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CNC Công nghệ cao CNTT Công nghệ thông tin CNH Công nghiệp hóa DT Diện tích ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long ĐTH Đô thị hóa GTSX Giá trị sản xuất HTX Hợp tác xã HTXNN Hợp tác xã nông nghiệp NTTS Nuôi trồng thủy sản NN&PTNT Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Thành phố TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu (Global Good GLOBALGAP Agricultural Practice) Thực hành nông nghiệp tốt Việt Nam (Vietnamese VietGAP Good Agricultural Practices) GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn UDCNC Ứng dụng công nghệ cao UBND Ủy ban nhân dân UDCNSH Ứng dụng công nghệ sinh học
9. DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Bảng 1.1. So sánh nông nghiệp thông thường với nông nghiệp công nghệ cao ...... 12 Bảng 2.1. Bảng lượng mưa qua các năm ở Bến Tre, giai đoạn 2010 – 2017 ........... 46 Bảng 2.2. Lao động và cơ cấu lao động làm việc phân theo khu vực kinh tế của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2013 - 2017 ........................................................ 51 Bảng 2.3. Số dân đô thị, mật độ dân số đô thị và tỉ lệ đô thị hóa của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 - 2017 ....................................................................... 53 Bảng 2.4. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất (GTSX) ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 (giá so sánh 2010) ............................................................................................... 60 Bảng 2.5. Quy mô và cơ cấu GTSX Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 (giá trị hiện hành) ................................ 61 Bảng 2.6. Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản bình quân trên 1 ha đất canh tác của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 (giá trị hiện hành) ........................................................................................... 62 Bảng 2.7. Biến động quỹ đất của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2013 – 2017 ................... 63 Bảng 2.8. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất phân ngành nông nghiệp của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 (giá so sánh 2010) ................................ 64 Bảng 2.9. Diện tích và cơ cấu diện tích đất sản xuất nông nghiệp của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2013 – 2017 ...................................................................... 66 Bảng 2.10. Giá trị sản xuất ngành trồng trọt phân theo nhóm cây của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2016 (theo giá trị hiện hành) ................................ 67 Bảng 2.11. Diện tích, năng suất và sản lượng lúa cả năm của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 .................................................................................... 70 Bảng 2.12. Diện tích, năng suất và sản lượng rau, đậu của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ............................................................................................. 72 Bảng 2.13. Diện tích và sản lượng cây công nghiệp của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ............................................................................................. 72
10. Bảng 2.14. Diện tích và sản lượng cây ăn quả của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ............................................................................................. 75 Bảng 2.15. Số lượng đàn gia súc, gia cầm và sản phẩm chăn nuôi của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ...................................................................... 78 Bảng 2.16. Chỉ tiêu chất lượng dưa lưới tại Khu du lịch sinh thái Phú An Khang, tỉnh Bến Tre ............................................................................................ 80 Bảng 2.17. Chỉ tiêu chất lượng cà chua picota tại Khu UDCNSH Cái Mơn, tỉnh Bến Tre .................................................................................................... 81 Bảng 2.18. Số lượng cây giống hoa kiểng nuôi cấy mô của khu ứng dụng công nghệ sinh học Cái Mơn giai đoạn 2016 – 2018 ...................................... 82 Bảng 2.19. Giá trị sản xuất thủy sản của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ........ 85 Bảng 2.20. Sản lượng thủy sản của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ................ 86 Bảng 2.21. Diện tích nuôi trồng thủy sản của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ............................................................................................. 86 Bảng 2.22. Số tàu đánh bắt xa bờ và tổng công suất các tàu khai thác thủy sản biển của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ......................................... 88 Bảng 2.23. Sản lượng và cơ cấu sản lượng khai thác thủy sản của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2016 ............................................................................. 88 Bảng 2.24. Sản lượng cá biển khai thác so với sản lượng thủy sản khai thác của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ........................................................ 89 Bảng 2.25. Quy trình nuôi tôm thẻ chân trắng siêu thâm canh 02 giai đoạn ít thay nước theo công nghệ Trúc Anh ....................................................... 90 Bảng 2.26. GTSX và cơ cấu GTSX ngành lâm nghiệp của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 .................................................................................... 92 Bảng 2.27. Sản lượng gỗ và lâm sản ngoài gỗ phân theo loại lâm sản của tỉnh Bến Tre giai đoạn 2011 – 2017 ............................................................... 93