Luận văn Phát triển nông nghiệp huyện Hóc Môn (Thành phố Hồ Chí Minh)

Nội dung tài liệu: Luận văn Phát triển nông nghiệp huyện Hóc Môn (Thành phố Hồ Chí Minh)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Bùi Thị Thanh Nhàn PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP HUYỆN HÓC MÔN (THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH) LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Bùi Thị Thanh Nhàn PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP HUYỆN HÓC MÔN (THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH) Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 8310501 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN KIM HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu và tài liệu được trích dẫn là trung thực. Kết quả nghiên cứu này không trùng với bất cứ công trình nào đã được công bố trước đó. Tác giả luận văn Bùi Thị Thanh Nhàn
4. LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, hướng dẫn, động viên rất quý báu, chân tình của nhiều cá nhân và tập thể trong và ngoài trường. Tôi xin kính gửi lời cảm ơn sâu sắc đến quý thầy cô khoa Địa lí, quý thầy cô giảng viên sau Đại học trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt cho tôi nhiều kiến thức quý báu trong thời gian tôi theo học tại trường. Tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Kim Hồng, giảng viên lớp cao học Địa lí K28, thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình tôi thực hiện luận văn. Tôi xin kính cảm ơn Ban lãnh đạo và nhân viên Cục Thống kê thành phố Hồ Chí Minh, Phòng Thống kê huyện Hóc Môn, Phòng Kinh tế huyện Hóc Môn, Lãnh đạo Công ty Bò sữa Đông Thạnh, Hóc Môn đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập tài liệu thực hiện đề tài. Tôi kính gửi lời cảm ơn đến bạn bè, người thân, gia đình đã động viên, tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2019 Tác giả luận văn Bùi Thị Thanh Nhàn
5. MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình Danh mục bản đồ MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP .......................................................... 8 1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................................ 8 1.1.1. Các khái niệm .............................................................................................. 8 1.1.2. Vai trò của nông nghiệp ............................................................................ 10 1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố nông nghiệp ................. 11 1.1.4. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển nông nghiệp vận dụng cho cấp huyện ............................................................................................ 17 1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 20 1.2.1. Phát triển nông nghiệp ở Việt Nam ........................................................... 20 1.2.2. Phát triển nông nghiệp ở vùng Đông Nam Bộ .......................................... 25 1.2.3. Phát triển nông nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh ................................... 29 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................... 36 Chương 2. .......................... CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP HUYỆN HÓC MÔN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............................................................................ 39 2.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh................................................................................................ 39 2.1.1. Vị trí địa lý, phạm vi lãnh thổ ................................................................... 39 2.1.2. Điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên ............................................... 41
6. 2.1.3. Điều kiện kinh tế - xã hội .......................................................................... 47 2.1.4. Đánh giá chung .......................................................................................... 52 2.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp huyện Hóc Môn ......................................... 54 2.2.1. Khái quát chung ......................................................................................... 54 2.2.2. Các ngành nông nghiệp .............................................................................. 57 2.2.3. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ......................................... 79 2.2.4. Đánh giá chung về thực trạng phát triển nông nghiệp ............................... 86 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................... 89 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP HUYỆN HÓC MÔN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............................................................................... 90 3.1. Quan điểm, mục tiêu và định hướng phát triển ................................................. 90 3.1.1. Quan điểm .................................................................................................. 90 3.1.2. Mục tiêu ...................................................................................................... 92 3.1.3. Định hướng phát triển nông nghiệp ............................................................ 95 3.2. Một số giải pháp phát triển nông nghiệp ........................................................... 97 3.2.1. Nguồn vốn ................................................................................................. 97 3.2.2. Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật ....................................................... 98 3.2.3. Nguồn nhân lực ......................................................................................... 99 3.2.4. Ứng dụng khoa học, kỹ thuật, công nghệ trong sản xuất nông nghiệp ..... 99 3.2.5. Thị trường tiêu thụ và thương hiệu ............................................................ 99 3.2.6. Chính sách phát triển nông nghiệp .......................................................... 100 3.2.7. Khai thác, sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường .... 101 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................. 102 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 105 PHỤ LỤC
7. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CNH-HĐH : Công nghiệp hóa - hiện đại hóa ĐTH : Đô thị hóa GDP : Tổng sản phẩm trong nước GRDP : Tổng sản phẩm trên khu vực GTSX : Giá trị sản xuất NGTK : Niên giám thống kê NT, NN, TS : Nông thôn, nông nghiệp, thủy sản NN và PTNT : Nông nghiệp và phát triển nông thôn TP HCM : Thành phố Hồ Chí Minh VietGAP : Thực hành nông nghiệp tốt Việt Nam (Vietnamese Good Agricultural Practices) UBND : Ủy ban nhân dân
8. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Quy mô và tỉ trọng nông, lâm, thủy sản trong GDP, giai đoạn 2010- 2017 (theo giá thực tế). ......................................................................... 20 Bảng 1.2. Tốc độ tăng trưởng GDP và nhóm ngành nông, lâm, thủy sản nước ta, giai đoạn 2010 - 2017 (giá so sánh 2010) ........................................ 20 Bảng 1.3. Quy mô và cơ cấu lao động đang làm việc ở nước ta phân theo nhóm ngành kinh tế giai đoạn 2010 - 2017 ..................................................... 21 Bảng 1.4. GTSX và cơ cấu GTSX nông, lâm, thủy sản giai đoạn 2010 - 2016 .... 22 Bảng 1.5. GTSX và cơ cấu GTSX nông nghiệp nước ta giai đoạn 2006 - 2016 (theo giá thực tế) ................................................................................... 23 Bảng 1.6. GTSX và cơ cấu GTSX ngành trồng trọt, giai đoạn 2006 - 2016......... 23 Bảng 1.7. GTSX và cơ cấu GTSX ngành chăn nuôi phân theo nhóm vật nuôi ở nước ta, giai đoạn 2006 - 2016 .......................................................... 25 Bảng 1.8. GTSX và cơ cấu GTSX nông nghiệp theo giá hiện hành của các tỉnh thuộc vùng Đông Nam Bộ năm 2016. ........................................... 26 Bảng 1.9. Diện tích và cơ cấu diện tích các loại cây trồng vùng Đông Nam Bộ năm 2016 ............................................................................................... 27 Bảng 1.10. Quy mô, tỷ trọng nông, lâm, thủy sản trong GRDP và tốc độ tăng trưởng .................................................................................................... 30 Bảng 1.11. Vị trí của nông nghiệp trong giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản của thành phố Hồ Chí Minh, giai đoạn 2010-2017 ..................................... 31 Bảng 1.12. Giá trị sản xuất và cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp của TP HCM ............................................................................................................... 31 Bảng 1.13. Giá trị sản xuất và cơ cấu giá trị sản xuất ngành trồng trọt (theo giá hiện hành) phân theo nhóm cây trồng ở TP HCM giai đoạn 2010-2016 ............................................................................................. 32 Bảng 1.14. Diện tích và sản lượng một số cây trồng chủ lực ở TP HCM năm 2016 ............................................................................................... 33 Bảng 1.15. GTSX và cơ cấu GTSX ngành chăn nuôi theo nhóm vật nuôi theo giá hiện hành TP HCM, giai đoạn 2010-2016. ..................................... 34
9. Bảng 1.16. Số lượng gia súc, gia cầm và sản phẩm chăn nuôi ở thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2010-2017 ............................................................. 35 Bảng 2.1. Đơn vị hành chính, diện tích, dân số và mật độ dân số huyện Hóc Môn năm 2017 ...................................................................................... 40 Bảng 2.2. Diện tích và cơ cấu các nhóm đất huyện Hóc Môn .............................. 41 Bảng 2.3. Hiện trạng sử dụng đất huyện Hóc Môn, giai đoạn 2006-2016 ............ 42 Bảng 2.4. Dân số và gia tăng dân số ở huyện Hóc Môn, giai đoạn 2007-2017 .... 47 Bảng 2.5. Cơ cấu các ngành kinh tế huyện Hóc Môn, giai đoạn 2011-2017 ........ 54 Bảng 2.6. GTSX và cơ cấu GTSX các ngành kinh tế huyện Hóc Môn, giai đoạn 2010 - 2017 (theo giá thực tế) ...................................................... 55 Bảng 2.7. Giá trị sản xuất và cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp huyện Hóc Môn, giai đoạn 2011-2018 .................................................................... 56 Bảng 2.8. Diện tích và cơ cấu diện tích các loại cây trồng phân theo nhóm cây trồng huyện Hóc Môn năm 2008 .......................................................... 57 Bảng 2.9. Diện tích và cơ cấu diện tích các loại cây trồng phân theo nhóm cây trồng huyện Hóc Môn, giai đoạn 2012-2018 ........................................ 59 Bảng 2.10. Diện tích, năng suất và sản lượng cây lương thực huyện Hóc Môn, giai đoạn 2008-2018 .............................................................................. 60 Bảng 2.11. Diện tích và sản lượng lúa cả năm huyện Hóc Môn, giai đoạn 2008-2018 ............................................................................................. 62 Bảng 2.12. Diện tích và sản lượng rau các loại huyện Hóc Môn so với thành phố, giai đoạn 2008-2017 ...................................................................... 63 Bảng 2.13. Diện tích, năng suất và sản lượng cây mía huyện Hóc Môn, giai đoạn 2008-2018 .............................................................................. 66 Bảng 2.14. Diện tích cây ăn quả của huyện Hóc Môn so với thành phố ................ 67 Bảng 2.16. Số lượng các loại gia súc, gia cầm huyện Hóc Môn giai đoạn 2010-2018 ............................................................................................. 71 Bảng 2.17. Diện tích nuôi trồng thủy sản ................................................................ 74 Bảng 2.18. Giá trị sản xuất và cơ cấu giá trị sản xuất thủy sản trong ngành nông - lâm - thủy sản huyện Hóc Môn. .......................................................... 75
10. Bảng 2.19. Số lượng hộ nông nghiệp phân theo ngành sản xuất huyện Hóc Môn, giai đoạn 2006-2016 .................................................................... 80 Bảng 2.20. Số lượng hộ nông nghiệp phân theo đơn vị hành chính huyện Hóc Môn năm 2016 ...................................................................................... 81 Bảng 2.21. Số lượng trang trại phân theo loại hình sản xuất chính của trang trại chia theo xã. .......................................................................................... 83 Bảng 2.22. Số lượng trang trại và tỷ lệ trang trại huyện Hóc Môn so với thành phố giai đoạn 2013-2017. ...................................................................... 85 Bảng 3.1. Kế hoạch sử dụng đất nông nghiệp huyện Hóc Môn. ........................... 94