Luận văn Phát triển nông nghiệp đô thị tại Thành phố Cần Thơ

Nội dung tài liệu: Luận văn Phát triển nông nghiệp đô thị tại Thành phố Cần Thơ

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phạm Thị Hiền PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ TẠI THÀNH PHỐ CẦN THƠ LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phạm Thị Hiền PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ TẠI THÀNH PHỐ CẦN THƠ Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 8310501 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRƯƠNG VĂN TUẤN Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan, có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Phạm Thị Hiền
4. LỜI CÁM ƠN Trong suốt quá trình thực hiện luận văn, bản thân tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của Quý thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè và những người thân. Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS.Trương Văn Tuấn là người Thầy đã hướng dẫn, chỉ bảo tận tình cho tôi về mọi mặt; bằng những kinh nghiệm và kiến thức quý báu của Thầy để tôi có thể hoàn thành luận văn. Tôi xin cảm ơn Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh, Phòng Sau Đại học, Khoa Địa lý và Quý thầy cô tham gia giảng dạy lớp Địa lý học K28 để tôi có thể hoàn thành quá trình học tập và thực hiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của Sở NN&PTNT TP. Cần Thơ, UBND TP. Cần Thơ, Cục Thống kê TP. Cần Thơ và các Sở ban ngành đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi có được những số liệu và báo cáo chính xác để thực hiện luận văn của mình. Cuối cùng, tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình tôi: Bố mẹ, anh chị và những người thân đã luôn chia sẻ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Phạm Thị Hiền
5. MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cám ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng số liệu Danh mục các biểu đồ Danh mục các bản đồ MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ ................................................................ 12 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển nông nghiệp đô thị .............................................. 12 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 12 1.1.2. Vai trò của nông nghiệp đô thị ................................................................ 15 1.1.3. Đặc điểm của nông nghiệp đô thị ........................................................... 17 1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến nông nghiệp đô thị ..................................... 21 1.1.5. Một số lý thuyết liên quan đến phát triển NNĐT ................................... 25 1.1.6. Các tiêu chí đánh giá phát triển NNĐT vận dụng cho nghiên cứu ở Cần Thơ ................................................................................................... 28 1.1.7. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ của NNĐT ........................................ 34 1.2. Kinh nghiệm và thực tiễn phát triển nông nghiệp đô thị trên thế giới và ở các đô thị trực thuộc trung ương của Việt Nam ......................................... 39 1.2.1. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp đô thị trên thế giới ............................. 39 1.2.2. Thực tiễn phát triển nông nghiệp đô thị ở các đô thị trực thuộc trung ương của Việt Nam ................................................................................... 42 1.2.3. Bài học cho thành phố Cần Thơ .............................................................. 46 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................... 47
6. Chương 2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ Ở THÀNH PHỐ CẦN THƠ ............... 49 2.1. Vị trí địa lý ...................................................................................................... 49 2.2. Các nhân tố kinh tế - xã hội ............................................................................ 51 2.2.1. Dân số và lao động ................................................................................... 51 2.2.2. Thị trường tiêu thụ .................................................................................... 57 2.2.3. Vốn đầu tư ................................................................................................ 58 2.2.4. Khoa học và công nghệ ............................................................................ 60 2.2.5. Công nghiệp hóa và đô thị hóa ................................................................. 62 2.2.6. Cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng .................................................. 64 2.2.7. Thể chế và chính sách phát triển nông nghiệp ......................................... 68 2.3. Các nhân tố tự nhiên ....................................................................................... 70 2.3.1. Địa hình .................................................................................................... 70 2.3.2. Đất ............................................................................................................ 71 2.3.3. Khí hậu ..................................................................................................... 72 2.3.4. Nước ......................................................................................................... 74 2.3.5. Sinh vật ..................................................................................................... 75 2.4. Đánh giá chung ............................................................................................... 76 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................... 79 Chương 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ Ở THÀNH PHỐ CẦN THƠ ................................................................ 80 3.1. Tổng quan về phát triển và vai trò, vị trí của NNĐT ở TP. Cần Thơ ............ 80 3.1.1. Tổng quan ................................................................................................. 80 3.1.2. Vai trò, vị trí của NNĐT ở TP. Cần Thơ đối với kinh tế - xã hội ............ 82 3.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp đô thị theo ngành ở TP. Cần Thơ ........... 83 3.2.1. Ngành chăn nuôi ....................................................................................... 83 3.2.2. Ngành trồng trọt ....................................................................................... 91 3.2.3. Ngành nuôi trồng thủy sản ..................................................................... 104 3.3. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ NNĐT ở TP. Cần Thơ ........................... 108 3.3.1. Trang trại (nông trại) .............................................................................. 108
7. 3.3.2. Hợp tác xã nông nghiệp .......................................................................... 110 3.3.3. Khu nông nghiệp công nghệ cao ............................................................ 113 3.3.4. Vùng chuyên môn hóa NN ..................................................................... 114 3.3.5. Vành đai nông nghiệp xung quanh thành phố ........................................ 116 3.4. Đánh giá chung ............................................................................................. 118 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................. 122 Chương 4. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ THÀNH PHỐ CẦN THƠ ĐẾN NĂM 2030 ... 123 4.1. Cơ sở đề xuất định hướng và giải pháp ........................................................ 123 4.1.1. Quan điểm phát triển ............................................................................. 123 4.1.2. Mục tiêu phát triển ................................................................................ 124 4.1.3. Quy hoạch phát triển nông nghiệp, nông thôn TP. Cần Thơ đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 ....................................................... 125 4.1.4. Thực trạng phát triển (Thực tiễn) .......................................................... 130 4.2. Định hướng phát triển nông nghiệp TP. Cần Thơ đến năm 2030 ................ 136 4.2.1. Định hướng quy hoạch và sử dụng đất nông nghiệp .............................. 136 4.2.2. Định hướng quy hoạch phát triển các ngành sản xuất ........................... 136 4.3. Giải pháp phát triển NNĐT TP. Cần Thơ đến năm 2030 ............................. 143 4.3.1. Giải pháp về tổ chức sản xuất ................................................................ 143 4.3.2. Giải pháp về tiêu thụ sản phẩm .............................................................. 144 4.3.3. Giải pháp về khoa học, công nghệ và khuyến nông ............................... 145 4.3.4. Giải pháp về cơ giới hóa, tự động hóa trong các khâu sản xuất ............ 145 4.3.5. Giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực ..................................................... 146 4.3.6. Giải pháp về huy động vốn đầu tư ......................................................... 146 4.3.7. Giải pháp về hỗ trợ thích ứng với biến đổi khí hậu ................................ 147 Tiểu kết chương 4 ................................................................................................. 148 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 149 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ................................................... 151 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 152 PHỤ LỤC
8. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Tiếng Việt TT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 TP Thành phố 2 ĐTH Đô thị hóa 3 CNH Công nghiệp hóa 4 KT - XH Kinh tế - Xã hội 5 LT-TP Lương thực, thực phẩm 6 HTX Hợp tác xã 7 TT Trang trại 8 NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 9 UBND Ủy ban nhân dân 10 RAT Rau an toàn 11 NNCNC Nông nghiệp công nghệ cao 12 NNĐT Nông nghiệp đô thị 13 ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long 14 KH - CN Khoa học công nghệ 15 LLLĐ Lực lượng lao động Tiếng Anh TT Chữ viết tắt Nghĩa nguyên gốc Nghĩa tiếng Việt Food and Agriculture Tổ chức lương thực và 1 PAO Organization of the nông nghiệp của Liên Hiệp United Nation Quốc Vietnamese Good Quy trình thực hành nông 2 VietGAP Agricultural Practices nghiệp tốt tại Việt Nam Good Agricultural Quy trình thực hành nông 3 GAP Practices nghiệp tốt United Nations Chương trình phát triển của 4 UNDP Development Programme Liên Hợp Quốc
9. DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU Bảng 2.1. Diện tích, dân số và mật độ dân số TP. Cần Thơ (2017) ...................... 52 Bảng 2.2. Thu nhập bình quân đầu người/tháng của TP. Cần Thơ so với cả nước và một số đô thị trực thuộc Trung ương (giá thực tế) ............. 55 Bảng 2.3. Sự dịch chuyển sử dụng đất tại TP. Cần Thơ (%) ................................ 63 Bảng 3.1. Giá trị sản xuất nông nghiệp TP. Cần Thơ, giai đoạn 2007 – 2017........................................................................................... 81 Bảng 3.2. Giá trị và cơ cấu sản xuất nông nghiệp của TP. Cần Thơ, giai đoạn 2007 – 2017 (giá hiện hành) ........................................................ 81 Bảng 3.3. Số lượng gia súc, gia cầm và các sản phẩm chăn nuôi của TP. Cần Thơ, giai đoạn 2007 - 2017 ........................................................... 84 Bảng 3.4. Số lượng và sản lượng gia cầm của TP. Cần Thơ, giai đoạn 2007-2017 .............................................................................................. 90 Bảng 3.5. Giá trị và cơ cấu sản xuất ngành trồng trọt của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007 – 2017 (giá hiện hành) ................................................. 92 Bảng 3.6. Diện tích, năng suất và sản lượng lúa của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007-2017 .................................................................................... 94 Bảng 3.7. Diện tích, năng suất và sản lượng ngô của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007 – 2017 .................................................................................. 97 Bảng 3.8. Diện tích, năng suất và sản lượng rau, đậu của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007 - 2017 ........................................................................... 97 Bảng 3.9. Tỷ trọng giá trị và diện tích cây ăn quả so với cây lâu năm TP. Cần Thơ giai đoạn 2007 - 2017 .......................................................... 100 Bảng 3.10. Diện tích và sản lượng một số cây ăn quả của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007 – 2017 ................................................................................ 101 Bảng 3.11. Diện tích nuôi trồng thủy sản của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007 - 2017 ......................................................................................... 105 Bảng 3.12. Diện tích và sản lượng thủy sản của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007 - 2017 ......................................................................................... 106 Bảng 3.13. Giá trị và cơ cấu sản xuất thủy sản của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007 – 2017 (giá hiện hành) ............................................................... 107
10. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thu nhập bình quân đầu người/tháng, năm 2016 phân theo tỉnh vùng ĐBSCL (giá hiện hành) ............................................................. 54 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu lao động phân theo khu vực kinh tế, giai đoạn 2007-2017 .... 56 Biểu đồ 3.1. Đàn lợn và sản lượng thịt lợn của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007-2017 ........................................................................................... 87 Biểu đồ 3.2. Đàn bò và sản lượng thịt bò của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007-2017 ........................................................................................... 88 Biểu đồ 3.3. Đàn gia cầm và sản lượng gia cầm của TP. Cần Thơ giai đoạn 2007-2017 ........................................................................................... 90 Biểu đồ 3.4. Biến động số lượng trang trại TP. Cần Thơ giai đoạn 2007 – 2017 ...................................................................................... 108