Luận văn Phát triển du lịch văn hóa từ tiềm năng dân tộc ít người tỉnh Ninh Thuận (trường hợp dân tộc Raglai ở huyện Bác Ái)

Nội dung tài liệu: Luận văn Phát triển du lịch văn hóa từ tiềm năng dân tộc ít người tỉnh Ninh Thuận (trường hợp dân tộc Raglai ở huyện Bác Ái)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Lê Ngọc Lâm PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA TỪ TIỀM NĂNG DÂN TỘC ÍT NGƯỜI TỈNH NINH THUẬN (TRƯỜNG HỢP DÂN TỘC RAGLAI Ở HUYỆN BÁC ÁI ) LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2018
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Lê Ngọc Lâm PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA TỪ TIỀM NĂNG DÂN TỘC ÍT NGƯỜI TỈNH NINH THUẬN (TRƯỜNG HỢP DÂN TỘC RAGLAI Ở HUYỆN BÁC ÁI ) Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 8310501 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM XUÂN HẬU Thành phố Hồ Chí Minh - 2018
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả phân tích trong luận văn do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách chân thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn của vấn đề nghiên cứu. Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng 12 năm 2018 Tác giả Lê Ngọc Lâm
4. LỜI CẢM ƠN Để có thể hoàn thành luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh, bên cạnh sự nổ lực cố gắng của bản thân còn có sự hướng dẫn nhiệt tình của quý Thầy Cô, cũng như sự động viên, ủng hộ của gia đình và bạn bè trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ. Xin chân thành cảm ơn đến NGƯT.PGS.TS Phạm Xuân Hậu, người đã hết lòng giúp đỡ và tạo điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn toàn thể quý thầy cô trong Khoa Địa lí và phòng Sau đại học trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng như tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và cho đến khi thực hiện đề tài luận văn. Xin chân thành cảm ơn Sở Văn hóa Thể thao và Du Lịch, Ban Dân tộc tỉnh Ninh Thuận, Phòng Văn hóa Thông tin huyện Bác Ái, ban quản lý Vườn quốc gia Phước Bình, ban quản lý Nhà truyền thống huyện Bác Ái đã hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến gia đình, các anh chị và các bạn đồng nghiệp đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng 12 năm 2018 Học viên Lê Ngọc Lâm
5. MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục biểu bảng MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH VÀ DU LỊCH VĂN HÓA ........................................................... 7 1.1. Cơ sở lý luận chung ............................................................................................... 7 1.1.1. Một số khái niệm .............................................................................................. 7 1.1.2. Ý nghĩa của văn hóa đối với phát triển du lịch ............................................... 14 1.1.3. Tiêu chuẩn đánh giá văn hóa phục vụ mục đích du lịch ................................ 15 1.1.4. Những nội dung biểu hiện về văn hóa của dân tộc ......................................... 17 1.2. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................................... 17 1.2.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch văn hóa ở một số nước trên thế giới và Việt Nam ....................................................................................................... 17 1.2.2. Ở Việt Nam ................................................................................................... 24 1.2.3. Ở vùng duyên hải miền Trung ....................................................................... 27 1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến quá trình khai thác văn hóa cộng đồng dân tộc ít người để phát triển du lịch ........................................................................ 30 1.3.1. Nhóm nhân tố kinh tế - xã hội ........................................................................ 30 1.3.2. Nhóm nhân tố chính trị và chính sách ............................................................ 33 1.3.3. Nhóm nhân tố tự nhiên ................................................................................... 34 Chương 2. TIỀM NĂNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA TỪ VĂN HÓA DÂN TỘC RAGLAI Ở HUYỆN BÁC ÁI, TỈNH NINH THUẬN .......................................................... 38 2.1. Khái quát chung về huyện Bác Ái ....................................................................... 38 2.1.1. Vị trí địa lí ....................................................................................................... 38
6. 2.1.2. Đặc điểm tự nhiên ........................................................................................... 38 2.1.3. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................................ 42 2.2. Tiềm năng của văn hóa của dân tộc Raglai ở huyện Bác Ái phục vụ phát triển du lịch văn hóa ................................................................................................. 45 2.2.1. Giới thiệu chung về dân tộc Raglai ở huyện Bác Ái ...................................... 45 2.2.2. Một số nét văn hóa tiêu biểu của cộng đồng dân tộc Raglai .......................... 50 2.2.3. Đánh giá của du khách về giá trị văn hóa Raglai tại huyện Bác Ái .............. 78 2.2.4. Đánh giá chung về văn hóa dân tộc Raglai ở huyện Bác Ái có thể khai thác phát triển du lịch .................................................................................... 81 2.3. Thực trạng phát triển du lịch từ văn hóa của dân tộc Raglai ở huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận.................................................................................................. 85 2.3.1. Phát triển các điểm du lịch văn hóa ............................................................... 85 2.3.2. Phát triển các loại hình du lịch theo đặc điểm văn hóa của dân tộc Raglai ............................................................................................................. 86 2.3.3. Số lượng khách du lịch .................................................................................. 89 2.3.4. Về doanh thu du ............................................................................................ 90 2.3.5. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động du lịch văn hóa vùng dân tộc Raglai ở huyện Bác Ái .................................................................................. 91 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH VĂN HÓA HUYỆN BÁC ÁI ĐẾN NĂM 2020 TẦM NHÌN 2030......................................................................................................... 94 3.1. Những căn cứ xây dựng định hướng ................................................................... 94 3.1.1. Chiến lược phát triển du lịch văn hóa Việt Nam và tỉnh Ninh Thuận .......... 94 3.1.2. Định hướng phát triển kinh tế xã hội huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận ......... 95 3.1.3. Kế hoạch phát triển du lịch huyện Bác Ái đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 ................................................................................................ 97 3.1.4. Thực trạng phát triển du lịch văn hóa dân tộc Raglai ở huyện Bác Ái ....... 100 3.2. Định hướng phát triển du lịch văn hóa ở huyện Bác Ái đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 .................................................................................... 101 3.2.1. Mục tiêu phát triển du lịch huyện Bác Ái đến năm 2020 và tầm nhìn
7. đến năm 2030 .............................................................................................. 101 3.2.2. Định hướng phát triển du lịch huyện Bác Ái đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 .............................................................................................. 102 3.3. Một số giải pháp chủ yếu ................................................................................... 109 3.3.1. Về tổ chức và quản lý ................................................................................... 109 3.3.2 .Bảo tồn, duy trì các giá trị văn hóa Raglai ................................................... 110 3.3.3. Về tuyên truyền và quảng bá ........................................................................ 111 3.3.4. Về xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cho việc khai thác văn hóa .................. 113 3.3.5. Về nguồn vốn ................................................................................................ 113 3.3.6. Về đào tạo nhân lực ...................................................................................... 114 3.3.7. Tăng cường vai trò của cộng đồng với phát triển du lịch ............................. 114 3.3.8. Một số kiến nghị ........................................................................................... 115 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 117 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 118 PHỤ LỤC
8. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Số TT Chữ viết tắt Nội dung viết tắt 1 HDV Hướng dẫn viên 2 TNDL Tài nguyên du lịch 3 Ủy ban nhân dân UBND 4 VH – TT – DL Văn hóa, Thể thao và Du lịch 5 VH – TT Văn hóa – Thông tin
9. DANH MỤC BIỂU BẢNG Bảng 2.1. Diện tích và dân số huyện Bác Ái, năm 2017 ........................................... 43 Bảng 2.2. Số dân người Raglai ở các xã của huyện Bác Ái, năm 2017 .................... 43 Hình 2.2 . Cơ cấu dân số theo thành phần dân tộc tỉnh Ninh Thuận, năm 2017 ....... 45 Bảng 2.4. Số lượng, cơ cấu dân số theo thành phần dân tộc tỉnh Ninh Thuận, năm 2017 ................................................................................................... 46 Bảng 2.5. Các loại nhạc cụ truyền thống người Raglai ở huyện Bác Ái ................... 71 Bảng 2.6. Đánh giá về khả năng thu hút khách từ các giá trị văn hóa Raglai ........... 79 Bảng 2.7. Mức độ cảm nhận của du khách về loại hình du lịch tại các địa điểm du lịch văn hóa Raglai ở huyện Bác Ái .................................................... 88 Bảng 2.8. Số lượng khách du lịch văn hóa đến Bác Ái từ năm 2014 - 2017 ............ 89 Bảng 2.9. Doanh thu từ du lịch ở tỉnh Ninh Thuận và ở huyện Bác Ái .................... 90
10. 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Di sản văn hóa các dân tộc thiểu số rất phong phú và giàu bản sắc, đã góp phần tạo nên nền văn hóa Việt Nam đa dạng trong sự thống nhất. Di sản văn hóa là những sản phẩm vật chất và tinh thần có giá trị về lịch sử, văn hóa và khoa học bao gồm các di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh, các lễ hội, nếp sống truyền thống, tri thức dân gian, văn hóa cộng đồng, Đối với mỗi dân tộc, mỗi quốc gia, di sản văn hóa được xem là báu vật thiêng liêng mà mỗi thế hệ phải có trách nhiệm phát huy và bảo tồn cho các thế hệ tiếp theo. Từ nhiều năm nay, việc bảo tồn và phát huy văn hóa các dân tộc thiểu số được Đảng và Nhà nước quan tâm chỉ đạo thực hiện từ Trung ương đến các địa phương. Tuy nhiên, công tác này hiện đang gặp nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi phải có những giải pháp nhằm nâng cao tính hiệu quả. Có nhiều phương thức tiếp cận để phát huy các giá trị văn hóa, trong đó du lịch được xem là phương thức hiệu quả nhất thông qua việc phát triển loại hình du lịch văn hóa, đặc biệt qua việc phát triển du lịch văn hóa có thể góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa. Ở nước ta, ngành du lịch luôn được Nhà nước quan tâm và văn hóa của các dân tộc thiểu số đã và đang được các nhà nghiên cứu quan tâm để phát triển du lịch. Trong những năm qua, các địa phương trong cả nước đã tận dụng khai thác vốn văn hóa phong phú của 54 dân tộc anh em để phát triển du lịch. Các yếu tố văn hóa đặc sắc của từng dân tộc, từng vùng miền kết hợp lại với nhau tạo nên bản sắc văn hóa Việt Nam thống nhất trong đa dạng. Nghĩa là bên cạnh bản sắc chung có bản sắc riêng từng dân tộc; phát huy thế mạnh của cái riêng mới có thể nói tới cái phong vị đậm đà của nền văn hóa đa dân tộc. Tuy nhiên, vấn đề khai thác các giá trị văn hóa của các dân tộc thiểu số vẫn còn nhiều việc đáng xem xét. Ở Ninh Thuận cũng như nhiều tỉnh, thành phố khác ở Việt Nam cũng có nhiều dân tộc ít người sinh sống, có thể kể đến như dân tộc Chăm, Raglai, Hoa, Cơ Ho, Chu – ru, Những nét độc đáo trong văn hóa của các dân tộc là một trong những tiềm năng để phát triển du lịch văn hóa, trong đó có văn hóa của dân tộc Raglai, một dân tộc có bề dày văn hóa lâu đời sinh sống ở vùng núi của các tỉnh cực Nam Trung