Luận văn Phát triển cây lương thực của tỉnh Kiên Giang giai đoạn 2005-2015

Nội dung tài liệu: Luận văn Phát triển cây lương thực của tỉnh Kiên Giang giai đoạn 2005-2015

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Lê Thị Bích Thúy PHÁT TRIỂN CÂY LƯƠNG THỰC CỦA TỈNH KIÊN GIANG GIAI ĐOẠN 2005 - 2015 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2018
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Lê Thị Bích Thúy PHÁT TRIỂN CÂY LƯƠNG THỰC CỦA TỈNH KIÊN GIANG GIAI ĐOẠN 2005 - 2015 Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 8310501 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRƯƠNG VĂN TUẤN Thành phố Hồ Chí Minh – 2018
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu của đề tài là trung thực và không trùng lặp, sao chép trong các công trình nghiên cứu trước đây. Tác giả Lê Thị Bích Thúy
4. LỜI CẢM ƠN Tác giả xin được gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến các Ban Giám hiệu trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh, tới các thầy cô trong khoa Địa lí, đặc biệt là thầy TS. Trương Văn Tuấn – thầy đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Cảm ơn các bạn tập thể lớp Cao học K26 Địa lí học luôn động viên, giúp đỡ trong suốt quá trình học tập và hoàn thành đề tài. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Kiêng Giang, Cục Thống kê Kiên Giang, đã hỗ trợ thông tin và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn này. Trong quá trình thực hiện luận văn, dù đã có nhiều cố gắng nhưng do thời gian và kiến thức còn hạn chế cũng như cách nhìn nhận vấn đề chưa thực sự sâu sắc nên không tránh khỏi những sai sót nhất định. Vì vậy, tác giả kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý Thầy, Cô và bạn đọc để luận văn được hoàn thiện với nội dung tốt hơn. Tác giả xin trân trọng cám ơn! TP. Hồ Chí Minh, ngày 24 tháng 11 năm 2018 Tác giả Lê Thị Bích Thúy
5. MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục biểu đồ Danh mục các hình MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN CÂY LƯƠNG THỰC ..................................................................................... 9 1.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................................... 9 1.1.1. Các khái niệm và phân loại cây lương thực .............................................. 9 1.1.2. Vai trò và vị trí của cây lương thực ......................................................... 11 1.1.3. Điều kiện sinh thái cây lương thực.......................................................... 13 1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển cây lương thực ............................ 15 1.1.5. Các tiêu chí đánh giá thực trạng phát triển cây lương thực vận dụng cho tỉnh Kiên Giang ................................................................................ 18 1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................. 21 1.2.1. Thực trạng phát triển cây lương thực ở Việt Nam ................................... 21 1.2.2. Thực trạng phát triển cây lương thực của Đồng bằng sông Cửu Long .... 28 Tiểu kết Chương 1 .................................................................................................. 34 Chương 2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÂY LƯƠNG THỰC CỦA TỈNH KIÊN GIANG GIAI ĐOẠN 2005-2015 ...................................................................... 36 2.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển cây lương thực của tỉnh Kiên Giang ..................................................................................................... 36 2.1.1.Vị trí địa lý ................................................................................................ 36 2.1.2. Các nhân tố tự nhiên................................................................................. 39
6. 2.1.3. Nhân tố kinh tế- xã hội ............................................................................. 44 2.2. Thực trạng phát triển cây lương thực của tỉnh Kiên Giang giai đoạn 2005-2015 ...................................................................................................... 57 2.2.1. Khái quát về sự phát triển của cây lương thực ......................................... 57 2.2.2. Vai trò, vị trí cây lương thực đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh Kiên Giang ....................................................................................... 59 2.2.3. Hiện trạng phát triển cây lương thực của tỉnh Kiên Giang ...................... 62 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................... 96 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÂY LƯƠNG THỰC TỈNH KIÊN GIANG .............................................................. 97 3.1. Cơ sở để xây dựng định hướng và giải pháp ................................................... 97 3.1.1. Quan điểm phát triển ................................................................................ 97 3.1.2. Mục tiêu phát triển ................................................................................... 99 3.1.3. Thực trạng phát triển cây lương thực của tỉnh Kiên Giang ................... 101 3.2. Định hướng phát triển cây lương thực tỉnh Kiên Giang ................................ 102 3.2.1. Định hướng chung .................................................................................. 102 3.2.2. Định hướng cụ thể .................................................................................. 103 3.3. Một số giải pháp ............................................................................................ 104 3.3.1. Giải pháp về đào tạo nguồn lực .............................................................. 104 3.3.2. Giải pháp củng cố xây dựng cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ phát triển cây lương thực ......................................................... 105 3.3.3. Giải pháp về vốn .................................................................................... 106 3.3.4. Giải pháp về thị trường .......................................................................... 106 3.3.7. Các giải pháp khác ................................................................................. 109 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................. 110 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 111 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 113
7. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BĐKH : Biến đổi khí hậu BT : Bê tông CP : Cấp phối CSHT : Cơ sở hạ tầng CSVCKT : Cơ sở vật chất kỹ thuật ĐBSCL : Đồng bằng sông Cửu Long ĐBSH : Đồng bằng sông Hồng ĐHKHTN : Đại học Khoa học Tự nhiên ĐHQGHN : Đại học Quốc gia Hà Nội ĐKTN : Điều kiện tự nhiên DT : Diện tích DTTN : Diện tích tự nhiên ĐX : Đông Xuân FAO : Tổ chức lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc GDP : Tổng sản phẩm nội địa GRDP : Tổng sản phẩm trong tỉnh GTSX : Giá trị sản xuất H : Huyện HT : Hè Thu IPCC : Ủy ban liên minh chính phủ về biến đổi khí hậu LT : Lương thực NBD : Nước biển dâng NCS : Nghiên cứu sinh NN : Nông nghiệp NNPTNT : Nông nghiệp phát triển nông thôn NS : Năng suất NTTS : Nuôi trồng thủy sản Nxb : Nhà xuất bản
8. PGS.TS : Phó Giáo sư, Tiến sĩ QH : Quy hoạch QPAN : Quốc phòng an ninh SL : Sản lượng SXNN : Sản xuất nông nghiệp TBNN : Trung bình nhiều năm TGLX : Tứ giác Long Xuyên TP : Thành phố TSH : Tây sông Hậu VFA : Hiệp hội lương thực Việt Nam VN : Việt Nam XH : Xuân Hè
9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Diện tích và cơ cấu diện tích cây lương thực Việt Nam, giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 22 Bảng 1.2. Diện tích cây lương thực phân theo vùng kinh tế, giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 23 Bảng 1.3. Bình quân lương thực trên đầu người phân theo vùng kinh tế, giai đoạn 2005-2015. ............................................................................. 23 Bảng 1.4. Năng suất cây lương thực Việt Nam, giai đoạn 2005- 2015 ................. 24 Bảng 1.5. Sản lượng cây lương thực Việt Nam, giai đoạn 2005-2015 ................. 24 Bảng 1.6. Sản lượng lương thực phân theo vùng kinh tế, giai đoạn 2005 - 2015 ........................................................................................... 26 Bảng 1.7. Diện tích gieo trồng cây lương thực của vùng ĐBSCL, giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 28 Bảng 1.8. Diện tích gieo trồng cây lương thực của các tỉnh trong vùng ĐBSCL, giai đoạn 2005 – 2015 ............................................................ 30 Bảng 1.9. Năng suất cây lương thực của vùng ĐBSCL, giai đoạn 2005- 2015 .... 31 Bảng 1.10. Sản lượng của cây lương thực của vùng ĐBSCL, giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 32 Bảng 2.1. Diện tích, dân số, các đơn vị hành chính của tỉnh Kiên Giang năm 2015 ............................................................................................... 38 Bảng 2.2. Hiện trạng và cơ cấu sử dụng đất của tỉnh năm 2015 ........................... 40 Bảng 2.3. Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp tỉnh Kiên Giang năm 2015 ......... 41 Bảng 2.4. Biến động sử dụng đất sản xuất nông nghiệp tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005- 2015 .................................................................................... 42 Bảng 2.5. Tổng sản phẩm của các ngành kinh tế tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 45 Bảng 2.6. Dân số, lao động, cơ cấu lao động của tỉnh Kiên Giang giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 48 Bảng 2.7. Hiện trạng mạng lưới đường bộ tỉnh Kiên Giang năm 2015 ................ 51
10. Bảng 2.8. Giá trị sản xuất của cây lương thực và cây công nghiệp giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 60 Bảng 2.9. Diện tích gieo trồng cây lương thực của tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005-2015 ..................................................................................... 63 Bảng 2.10. Diện tích trồng cây lương thực của tỉnh Kiên Giang phân theo đơn vị hành chính, giai đoạn 2005-2015 ...................................................... 67 Bảng 2.11. Năng suất cây lương thực của tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 68 Bảng 2.12. Sản lượng lương thực tỉnh Kiên Giang và ĐBSCL giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 70 Bảng 2.13. Lương thực bình quân đầu người của tỉnh Kiên Giang và ĐBSCL, giai đoạn 2005-2015 .............................................................................. 71 Bảng 2.14. Diện tích gieo trồng cây lúa phân theo đơn vị hành chính của tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005-2015 ......................................................... 72 Bảng 2.15. Diện tích gieo trồng lúa của Kiên Giang và các tỉnh vùng ĐBSCL, giai đoạn 2005 – 2015 ........................................................................... 73 Bảng 2.16. Năng suất lúa phân theo đơn vị hành chính của tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005 – 2015 ........................................................................... 74 Bảng 2.17. Sản lượng lúa của Kiên Giang và các tỉnh của vùng ĐBSCL, giai đoạn 2005 - 2015 ................................................................................... 75 Bảng 2.18. Sản lượng lúa phân theo đơn vị hành chính của tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005 – 2015. .......................................................................... 76 Bảng 2.19. Diện tích, năng suất, sản lượng vụ Đông Xuân của tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005 – 2015 ............................................................... 77 Bảng 2.20. Diện tích, năng suất, sản lượng vụ Hè Thu của tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005 – 2015 ........................................................................... 79 Bảng 2.21. Diện tích, năng suất, sản lượng vụ Lúa Mùa của tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005 - 2015 ............................................................................ 81 Bảng 2.22. Diện tích, năng suất, sản lượng lúa Xuân Hè của tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2005 – 2015 ........................................................................... 82