Luận văn Pháp luật Việt Nam về hợp đồng đại lý

Nội dung tài liệu: Luận văn Pháp luật Việt Nam về hợp đồng đại lý

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG ---------***--------- LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ HỢP ĐỒNG ĐẠI LÝ Ngành: Luật kinh tế TẠ THỊ PHƯƠNG Hà Nội - 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG ---------***--------- LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ HỢP ĐỒNG ĐẠI LÝ Ngành: Luật kinh tế Mã số: 8380107 Họ và tên học viên: Tạ Thị Phương Người hướng dẫn: TS. Võ Sỹ Mạnh Hà Nội, năm 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Kết quả nghiên cứu của luận văn không có sự trùng lặp với bất kỳ công trình nào đã công bố. NGƯỜI CAM ĐOAN Tạ Thị Phương
4. LỜI CẢM ƠN Tác giả cảm ơn Tiến sĩ Võ Sỹ Mạnh đã gợi ý đề tài và tận tình hướng dẫn tác giả trong quá trình thực hiện Luận văn này. Tác giả xin cảm ơn các thầy cô trường Đại học Ngoại thương tham gia giảng dạy chương trình Cao học Luật Kinh tế mà tác giả được theo học và trong khuôn khổ đó thực hiện Luận văn này về các kiến thức mới mẻ và cập nhật mà tác giả đã lĩnh hội được. Xin trân trọng cảm ơn!
5. TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN Tên luận văn: Pháp luật Việt Nam về hợp đồng đại lý. Luận văn đã đạt được các kết quả chính sau: - Hệ thống các quy định của pháp luật về đại lý nói chung và hợp đồng đại lý nói riêng, nghiên cứu một cách toàn diện về các quy định của pháp luật. - Phân tích làm rõ các khía cạnh pháp lý của hợp đồng đại lý. - Đánh giá thực trạng áp dụng các quy định pháp luật hợp động đại lý trong thực tiễn. - Phân tích những bất cập trong các quy định pháp luật về hợp đồng đại lý, từ đó đề ra các giải pháp hoàn thiện chế định pháp luật về hợp đồng đại lý.
6. MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ................................................................................ 2 3. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 4 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4 4.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 4 4.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 5 6. Dự kiến đóng góp của luận văn ........................................................................... 6 7. Kết cấu của Luận văn .......................................................................................... 7 CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐẠI LÝ, HỢP ĐỒNG ĐẠI LÝ ..................................................................................................................................... 8 1.1. Đại lý, hợp đồng đại lý ..................................................................................... 8 1.1.1. Đại lý ......................................................................................................... 8 1.1.1.1. Khái niệm đại lý ................................................................................... 8 1.1.1.2. Đặc điểm của đại lý .............................................................................. 9 1.1.1.3. Phân loại đại lý ................................................................................... 13 1.1.1.4. Vai trò của đại lý .................................................................................. 16 1.1.2. Hợp đồng đại lý ....................................................................................... 18 1.1.2.1. Khái niệm hợp đồng đại lý ................................................................. 18 1.1.2.2. Đặc điểm của hợp đồng đại lý ........................................................... 19 1.2. Nội dung điều chỉnh của pháp luật về hợp đồng đại lý .............................. 22 1.2.1. Quyền và nghĩa vụ của các bên hợp đồng đại lý .................................... 22 1.2.2. Giao kết hợp đồng đại lý ......................................................................... 23
7. 1.2.2.1. Nguyên tắc giao kết ........................................................................... 23 1.2.2.2. Hình thức, trình tự giao kết ................................................................ 24 1.2.3. Sửa đổi, bổ sung, chấm dứt hợp đồng đại lý ........................................... 25 1.2.4. Vi phạm, xử lý vi phạm hợp đồng đại lý và giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng đại lý ................................................................................ 27 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ HỢP ĐỒNG ĐẠI LÝ ............................................................................................................................. 31 2.1. Quy định và thực tiễn áp dụng quy định về hợp đồng đại lý ......................... 31 2.1.1. Về điều kiện hiệu lực của hợp đồng đại lý .............................................. 31 2.1.2. Về giao kết hợp đồng đại lý .................................................................... 36 2.1.3. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng đại lý ........................... 40 2.1.3.1. Quyền và nghĩa vụ của bên giao đại lý .............................................. 41 2.1.3.2. Quyền và nghĩa vụ của bên đại lý ...................................................... 46 2.1.4. Thực hiện, sửa đổi, bổ sung và chấm dứt hợp đồng đại lý ..................... 51 2.1.4.1. Thực hiện hợp đồng đại lý ................................................................. 51 2.1.4.2. Sửa đổi, bổ sung, chấm dứt hợp đồng đại lý...................................... 55 2.1.5. Vi phạm, xử lý vi phạm hợp đồng đại lý và giải quyết tranh chấp về hợp đồng đại lý ......................................................................................................... 57 2.2. Một số bất cập trong quy định và thực tiễn áp dụng quy định về hợp đồng đại lý ............................................................................................................................ 65 2.2.1. Về điều kiện hiệu lực của hợp đồng đại lý .............................................. 66 2.2.2. Về giao kết hợp đồng đại lý .................................................................... 68 2.2.3. Về quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng đại lý ...................... 69 2.2.4. Về thực hiện, sửa đổi, bổ sung và chấm dứt hợp đồng đại lý ................. 74 2.2.5. Vi phạm, xử lý vi phạm hợp đồng đại lý và giải quyết tranh chấp về hợp đồng đại lý ......................................................................................................... 79
8. Tiêu kết chương 2.................................................................................................. 82 CHƯƠNG 3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỢP ĐỒNG ĐẠI LÝ VÀ GIẢI PHÁP THỰC THI ...................................................... 83 3.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật về hợp đồng đại lý .................................... 83 3.1.1. Hoàn thiện pháp luật về h ợ p đ ồ n g đại lý phải phù hợp với chính sách phát triển thương mại của nước ta ............................................................ 83 3.1.2. Hoàn thiện pháp luật về đại lý phải đặt trong tổng thể chung của việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật thương mại, đảm bảo tính minh bạch, đồng bộ, thống nhất và khả thi của pháp luật ................................................... 83 3.1.3. Hoàn thiện pháp luật về đại lý phải đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế ............................................................................................................... 84 3.2. Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về hợp đồng đại lý ............................ 85 3.2.1. Hoàn thiện quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng đại lý .................................................................................................................. 85 3.2.2. Hoàn thiện quy định về thực hiện, sửa đổi, bổ sung, chấm dứt hợp đồng đại lý .................................................................................................................. 88 3.2.3. Hoàn thiện các quy định pháp luật về vi phạm, xử lý vi phạm hợp đồng đại lý và giải quyết tranh chấp về hợp đồng đại lý ........................................... 93 3.3. Một số giải pháp thực thi ............................................................................... 95 3.3.1. Về phía Nhà nước ................................................................................... 95 3.3.2. Về phía các thương nhân tham gia hợp đồng đại lý................................ 96 Tiểu kết chương 3.................................................................................................. 97 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .. .100 PHỤ LỤC 1 . .. 104 PHỤ LỤC 2 ... 107
9. 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong cơ chế kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế, sự phát triển mạnh mẽ của các ngành thương mại dịch vụ đã thúc đẩy các doanh nghiệp đi vào tập trung chuyên môn hóa cao. Doanh nghiệp sản xuất chủ yếu tập trung toàn lực cho sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm. Chính vì vậy, vấn đề tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ các doanh nghiệp có nhu cầu tìm cho mình sự trợ giúp của các nhà trung gian chuyên nghiệp và một trong số đó là các đại lý thương mại. Đại lý thương mại là một phương thức kinh doanh xuất hiện từ rất sớm và ngày càng được các doanh nghiệp ưa chuộng. Phương thức này được thực hiện thông qua hợp đồng đại lý, có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, dịch vụ cũng như đối với nền kinh tế quốc dân với các ưu điểm như: giúp doanh nghiệp phân phối sản phẩm tới tận tay người tiêu dùng trên một phạm vi rộng lớn, tiết kiệm chi phí giao dịch và đem lại hiệu quả kinh doanh cao. Đại lý là một trong những hoạt động thương mại khá phổ biến trên thị trường Việt Nam và hợp đồng đại lý là công cụ pháp lý cần thiết để các thương nhân thực hiện hoạt động này. Ở Việt Nam hoạt động đại lý phát triển ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề khác nhau như bảo hiểm, hàng hải, xăng dầu, Nếu chỉ xét trong lĩnh vực xăng dầu, 11 doanh nghiệp đầu mối của Việt Nam đã có khoảng 3.800 đại lý trực thuộc và 240 tổng đại lý, trong đó các tổng đại lý lại có rất nhiều đại lý trực thuộc khác1, Mặc dù hoạt động đại lý thương mại đang rất phát triển nhưng pháp luật về đại lý mới chỉ được quy định chủ yếu tại Luật thương mại 2005; một số văn bản pháp luật chuyên ngành khác như: Bộ luật Hàng hải, Luật kinh doanh bảo hiểm, Luật du lịch, Luật hải quan, Luật quản lý thuế 2và các văn bản dưới luật như: Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 03 tháng 09 năm 2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu; Nghị định số 19/2016/NĐ-CP ngày 22 tháng 03 năm 2016 của Chính phủ về 1Báo cáo hỗ trợ Bộ Công thương xây dựng Nghị định về Đại lý thương mại trong lĩnh vực phân phối của dự án EU–ViệtNam Mutrap III Dự án hỗ trợ thương mại đa biên (2011). 2 Nguyễn Mai Chi, Pháp luật Việt Nam về hợp đồng đại lý , Luận văn thạc sĩ, năm 2012, tr.4.
10. 2 kinh doanh khí. Tuy nhiên, chưa có quy định của Nhà nước về hệ thống đại lý và pháp luật điều chỉnh về hợp đồng đại lý còn nhiều bất cập. Các văn bản pháp luật còn nhiều mâu thuẫn, chồng chéo và chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Một số quy định còn thiếu tính cụ thể, chưa bám sát với thực tiễn thi hành hoặc chưa phù hợp với thông lệ quốc tế. Do vậy khi các bên đi vào kí kết, thực hiện hợp đồng đại lý đã phát sinh nhiều vướng mắc, bất cập, sai sót, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên. Như vậy, sau một thời gian áp dụng, cùng với việc một số văn bản quy phạm pháp luật khác được ban hành, pháp luật Việt Nam về hợp đồng đại lý đã bộc lộ một số điểm hạn chế, cần được sửa đổi, bổ sung. Trước yêu cầu phát triển của nền kinh tế và trước thực trạng pháp luật cho thấy việc tham gia đại lý thương mại thông qua hợp đồng đại lý ở Việt Nam cần được bổ sung, hoàn thiện. Đó là lý do em lựa chọn đề tài “Pháp luật Việt Nam về hợp đồng đại lý” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong khoa học pháp lý, pháp luật điều chỉnh hợp đồng đại lý là một lĩnh vực pháp luật thương mại nhận được sự quan tâm đáng kể của các nhà khoa học. Một số sách nghiên cứu về các chế định trung gian thương mại, đặc biệt về đại diện và ủy quyền thương mại như: - Giáo trình Luật thương mại của một số cơ sở đào tạo Luật (Trường đại học Luật Hà Nội, Khoa luật Đại học Quốc gia Hà Nội v.v ) nghiên cứu chung về đại lý thương mại dưới hình thức là một loại hình trung gian thương mại trong lĩnh vực mua bán hàng hoá. - Sách “Pháp luật thương mại dịch vụ Việt Nam và Hội nhập kinh tế quốc tế” của PGS.TS Nguyễn Như Phát và TS. Phan Thảo Nguyên nghiên cứu khái quát về hoạt động đại lý thương mại dịch vụ và thực tiễn áp dụng trong xu thế hội nhập. - Sách “Chuyên khảo Luật kinh tế” của PGS.TS Phạm Duy Nghĩa nghiên cứu khái quát về đại lý thương mại trong sự phát triển chung của nền kinh tế.