Luận văn Đô thị hóa Quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. Hiện trạng và giải pháp

Nội dung tài liệu: Luận văn Đô thị hóa Quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. Hiện trạng và giải pháp

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Đỗ Thị Thanh Quyền ĐÔ THỊ HÓA QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH: HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP. LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Đỗ Thị Thanh Quyền ĐÔ THỊ HÓA QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH: HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP. Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 8310501 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM THỊ XUÂN THỌ Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Đô thị hóa quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh: hiện trạng và giải pháp” là công trình nghiên cứu hoàn toàn do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Phạm Thị Xuân Thọ. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn đảm bảo tính khách quan, trung thực và có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng. Những số liệu, bảng biểu trong luận văn được tác giả thu thập từ nhiều nguồn khác nhau và có thể hiện rõ trong phần tài liệu tham khảo. Đề tài của luận văn không trùng lắp với bất cứ đề tài nào trước đây. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 09 năm 2019 Tác giả luận văn Đỗ Thị Thanh Quyền
4. LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận được rất nhiều sự giúp giúp đỡ Lời đầu tiên tác giả đặc biệt cảm ơn Tiến sĩ Phạm Thị Xuân Thọ đã tận tình dạy bảo, hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, thầy cô phòng Sau Đại Học và các thầy cô giảng viên Khoa Địa lí của trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, cùng các thầy cô thỉnh giảng đã tạo điều kiện cho tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu khoa học. Tác giả cũng cảm ơn các cơ quan, ban ngành Tp. Hồ Chí Minh, UBND Quận Bình Tân, Phòng Lao động thương binh XH, Phòng Kế hoạch – tài chính, phòng Quản lí đô thị quận Bình Tân, đã cung cấp nhiều tài liệu quý báu, giúp tác giả hoàn thành luận văn. Cuối cùng và quan trọng nhất, tác giả cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, cảm ơn Thạc sĩ Nguyễn Hà Xuyên, Thạc sĩ Trần Thanh Trúc đã nhiệt tình hỗ trợ tác giả trong học tập, nghiên cứu và là động lực tinh thần giúp tác giả hoàn thành tốt luận văn. Xin chân thành cảm ơn! Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 09 năm 2019 Tác giả Đỗ Thị Thanh Quyền
5. MỤC LỤC Trang phụ bìa Trang Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ Danh mục các bản đồ MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐÔ THỊ HÓA .......................... 7 1.1. Cơ sở lí luận ............................................................................................................ 7 1.1.1.Khái niệm .......................................................................................................... 7 1.1.2.Phân loại .......................................................................................................... 11 1.1.3.Các tiêu chí đánh giá quá trình đô thị hóa ...................................................... 15 1.1.4.Các biểu hiện cơ bản của quá trình đô thị hóa ................................................ 18 1.1.5.Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình đô thị hóa ............................................ 23 1.1.6.Tác động của đô thị hóa đối với KT - XH và môi trường .............................. 30 1.2. Cơ sở thực tiễn ...38 1.2.1.Quá trình đô thị hóa ở Việt Nam..................................................................... 38 1.2.2.Quá trình đô thị hóa ở thành phố Hồ Chí Minh .............................................. 41 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................ 44 Chương 2. QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA QUẬN BÌNH TÂN .................................. 47 2.1 Tổng quan về địa bàn nghiên cứu .. ..48
6. 2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình đô thị hóa quận Bình Tân .......................... 48 2.2.1.Vị trí địa lí ....................................................................................................... 48 2.2.2.Các nhân tố tự nhiên ....................................................................................... 49 2.2.3.Các nhân tố KT – XH ..................................................................................... 50 2.3. Hiện trạng đô thị hóa quận Bình Tân .................................................................... 55 2.3.1.Quận Bình Tân trong quá trình đô thị hóa ...................................................... 55 2.3.2. Thành tựu và hạn chế trong quá trình ĐTH quận Bình Tân ......................... 86 Tiểu kết chương 2 ...91 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN QUẬN BÌNH TÂN TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA ....................................................................... 92 3.1. Cơ sở xây dựng định hướng phát triển quận Bình Tân ......................................... 92 3.1.1.Cơ sở pháp lí ................................................................................................... 92 3.1.2. Cơ sở thực tiễn ..............................................................................................94 3.2. Định hướng ĐTH quận Bình Tân ......................................................................... 95 3.2.1.Định hướng phát triển dân số .......................................................................... 95 3.2.2.Định hướng phát triển các khu dân cư quận Bình Tân ...96 3.2.3.Định hướng phát triển khu CN, tiểu thủ CN ...97 3.2.4.Định hướng phát triển hệ thống công trình công cộng ...98 3.2.5.Định hướng phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật .....99 3.2.6.Định hướng phát triển công viên cây xanh - thể dục thể thao ..101 3.2.7.Định hướng phát triển môi trường đô thị bền vững ..101 3.2.8.Định hướng phát triển XH quận Bình Tân ...102 3.3.Giải pháp phát triển quận Bình Tân trong quá trình ĐTH .................................... 103 3.3.1.Nhóm giải pháp về KT .................................................................................. 103 3.3.2.Nhóm giải pháp về mặt XH .......................................................................... 104 3.3.3.Nhóm giải pháp về cơ sở hạ tầng .................................................................. 107 3.3.4.Nhóm giải pháp cải cách hành chính ............................................................ 111 Tiểu kết chương 3 ...................................................................................................... 114
7. KẾT LUẬN ................................................................................................................ 115 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 117 PHỤ LỤC ....................................................................................................................... 1
8. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CN : Công nghiệp CNH : Công nghiệp hóa DV : Dịch vụ ĐTH : Đô thị hóa GDP : Tổng sản phẩm trong nước HĐH : Hiện đại hóa KT : Kinh tế MT : Môi trường NN : Nông nghiệp TG : Thế giới TP : Thành phố TPHCM : Thành phố Hồ Chí Minh XH : Xã hội
9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Bảng tóm tắt về phân loại đô thị ................................................................... 12 Bảng 1.2. Dân số TG và dân số đô thị của toàn TG từ năm 1957 đến năm 2017 ......... 19 Bảng 1.3. Tỉ lệ dân đô thị ở các vùng KT - XH năm 2009 và 2019 (%) ...................... 40 Bảng 1.4. Dân số đô thị và tỉ lệ dân đô thị ở TP HCM qua các năm ............................ 41 Bảng 2.1. Vị trí địa lí của quận Bình Tân ...................................................................... 48 Bảng 2.2. Tổng giá trị sản xuất và tốc độ tăng trưởng của quận Bình Tân giai đoạn 2004 – 2018 .............................................................................................................. 55 Bảng 2.3. Tình hình sử dụng đất NN quận Bình Tân giai đoạn 2005 - 2017 ............... 59 Bảng 2.4. Cơ cấu sử dụng đất của quận Bình Tân năm 2004 và 2018 ......................... 62 Bảng 2.5: Dân số, tốc độ tăng dân số, tỉ lệ tăng cơ học của quận Bình Tân giai đoạn 2004 – 2018 .............................................................................................................. 64 Bảng 2.6. Diện tích, dân số các phường trên địa bàn quận Bình Tân 2004 –2018 ....... 68 Bảng 2.7. Số lượng, tỉ lệ người trong độ tuổi lao động, có việc làm và thất nghiệp của quận Bình Tân giai đoạn 2004 – 2018 ..................................................................... 69 Bảng 2.8. Đội ngũ cán bộ y tế quận Bình Tân .............................................................. 75 Bảng 2.9. Số người tập luyện thể thao, gia đình & cơ sở thể thao ngoài công lập ....... 76 Bảng 2.10. Tình hình an ninh trật tự quận Bình Tân ..................................................... 78 Bảng 2.11. Danh mục các công trình giao thông năm 2017 và 2018 phân theo cấp .... 80 Bảng 2.12. Tình hình sử dụng nước sạch của các hộ dân trên địa bàn quận Bình Tân giai đoạn 2004-2018 ................................................................................................ 82 Bảng 3.1. Định hướng phát triển khu dân cư quận Bình Tân........................................ 96 Bảng 3.2. Định hướng phát triển khu CN, tiểu thủ CN ................................................. 98 Bảng 3.3. Dự án nâng cấp các tuyến đường đến năm 2020 của quận Bình Tân ........... 99 Bảng 3.4. Hệ thống bến, bãi trên địa bàn quận Bình Tân đến năm 2020, tầm nhìn sau năm 2020 ................................................................................................................ 100 Bảng 3.5. Định hướng phát triển công viên cây xanh – thể dục thể thao.................... 101 Bảng 3.6. Định hướng quy hoạch trạm trung chuyển, ép rác kín ................................ 102
10. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1.1. Tốc độ tăng dân số và tốc độ tăng dân số đô thị TG qua các giai đoạn .. 19 Biểu đồ 1.2. Cơ cấu dân số TG phân theo thành thị và nông thôn ............................. 20 Biểu đồ 1.3. Dự báo cơ cấu dân số TG phân theo thành thị và nông thôn.................. 21 Biểu đồ 1.4. Dự báo cơ cấu sử dụng đất (theo K. Doxiadis) ..................................... 21 Biểu đồ 1.5. Tốc độ tăng dân số đô thị và diện tích lãnh thổ đô thị tại một số đô thị (giai đoạn 1940 - 1966) .......................................................................................... 22 Biểu đồ 1.6. Dân số đô thị và tỉ lệ dân đô thị ở nước ta giai đoạn 1995 - 2019 .......... 39 Biểu đồ 2.1. Cơ cấu KT theo ngành của quận Bình Tân năm 2004 & 2018 ................ 56 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu sử dụng đất quận Bình Tân giai đoạn 2005 - 2017..................... 58 Biểu đồ 2.3. Cơ cấu diện tích đất phi NN phân theo mục đích sử dụng năm .............. 60 Biểu đồ 2.4. Dân số và tốc độ tăng dân số quận Bình Tân (2004 - 2018) ................... 63 Biểu đồ 2.5. Quy mô dân số 24 quận, huyện ở TP HCM năm 2004 và 2017 ............... 65 Biểu đồ 2.6. Mật độ dân số 10 phường quận Bình Tân năm 2004 và 2018 .................. 66 Biểu đồ 2.7. Cơ cấu lao động phân theo trình độ chuyên môn của quận Bình Tân ...... 70 Biểu đồ 2.8. Số lượng giáo viên và học sinh giai đoạn 2004 – 2018 ........................... 72 Biểu đồ 3.1. Dự báo dân số quận Bình Tân đến năm 2030 .......................................... 95