Luận án Tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản của lao động trẻ di cư đến các khu công nghiệp hiện nay (Nghiên cứu trường hợp tại 2 tỉnh Bắc Giang và Vĩnh Phúc)

Nội dung tài liệu: Luận án Tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản của lao động trẻ di cư đến các khu công nghiệp hiện nay (Nghiên cứu trường hợp tại 2 tỉnh Bắc Giang và Vĩnh Phúc)

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN VĂN HÙNG TIẾP CẬN DỊCH VỤ CHĂM SÓC SỨC KHỎE SINH SẢN CỦA LAO ĐỘNG TRẺ DI CƢ ĐẾN CÁC KHU CÔNG NGHIỆP HIỆN NAY (Nghiên cứu trường hợp tại 2 tỉnh Bắc Giang và Vĩnh Phúc) LUẬN ÁN TIẾN SĨ XÃ HỘI HỌC HÀ NỘI – 2019
2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN VĂN HÙNG TIẾP CẬN DỊCH VỤ CHĂM SÓC SỨC KHỎE SINH SẢN CỦA LAO ĐỘNG TRẺ DI CƢ ĐẾN CÁC KHU CÔNG NGHIỆP HIỆN NAY (Nghiên cứu trường hợp tại 2 tỉnh Bắc Giang và Vĩnh Phúc) N n : X ội học M s : 9 31 03 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ XÃ HỘI HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. ĐẶNG NGUYÊN ANH HÀ NỘI - 2019
3. LỜI CẢM ƠN Tôi xin cảm ơn Ban Giám đ c Học viện Khoa học xã hội, Khoa Xã hội học, Phòng Quản lý Đ o tạo đ ỗ trợ cho tôi trong quá trình học tập, hoàn thiện hồ sơ bảo vệ t eo đún c ươn trìn đ o tạo. Tôi xin chân thành cảm ơn L n đạo Viện Chiến lược và Chính sách Y tế - Bộ Y tế, đơn vị quản lý tôi trong công việc, đ iúp đỡ, tạo điều kiện, động viên tôi cả về vật chất, tinh thần trong su t quá trình học tập và thực hiện luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn t ầy iáo ướng dẫn khoa học GS.TS. Đặng N uyên An , đ tận tìn ướng dẫn và góp ý cho tôi thực hiện đề tài, luận án nghiên cứu này. Làm việc với thầy, được thầy chỉ bảo tôi không chỉ học được những kiến thức khoa học, m còn có cơ ội hiểu biết thêm về đạo đức nghề nghiệp của n ười làm nghiên cứu. Sau cùn , n ưn đặc biệt quan trọng, tôi xin cảm ơn ia đìn v n ững n ười thân. Sự động viên, khích lệ và những ủng hộ của họ có ý n ĩa lớn, giúp tôi nuôi dưỡng niềm say mê và tập trun o n t n đề tài, luận án này. Nghiên cứu sinh
4. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án này là công trình khoa học do tôi thực hiện. Các s liệu nêu trong luận án là trung thực, được tiến hành thực hiện một cách nghiêm túc, các kết quả nghiên cứu của tác giả đi trước được tiếp thu một cách cẩn trọng, trung thực, có trích nguồn dẫn trong luận án. S liệu trong luận án này là do tác giả kế và tự điều tra khảo sát, do đó, những thông tin, s liệu và kết quả nêu trong Luận án là trung thực v c ưa được công b trong bất kỳ công trình khoa học nào khác. Nghiên cứu sinh
5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ..................................... 17 1.1. Tìn ìn di cư ở Việt Nam ............................................................................... 17 1.2. C ăm sóc sức khỏe sinh sản của lao động nhập cư .......................................... 18 1.3. Tiếp cận dịch vụ c ăm sóc sức khỏe sinh sản của lao độn di cư tại các khu công nghiệp. .............................................................................................................. 24 1.4. Các rào cản liên quan đến tiếp cận dịch vụ c ăm sóc sức khỏe sinh sản của lao độn di cư. ........................................................................................................... 26 1.5. Khoảng tr ng trong nghiên cứu về CSSKSS của lao độn di cư ...................... 29 Chƣơng 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ......................... 32 2.1. Địn n ĩa v iải thích các khái niệm làm việc ............................................... 32 2.2. Các tiếp cận lý thuyết của luận án ...................................................................... 37 2.3. Câu hỏi nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu và khung phân tích ........................ 42 2.4. Đặc điểm kinh tế - xã hội của địa bàn khảo sát.................................................. 44 2.5. Chính sách pháp luật liên quan di cư v CSSKSS c o n ười di cư tại Việt Nam .... 51 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG TIẾP CẬN DỊCH VỤ CHĂM SÓC SỨC KHỎE SINH SẢN CỦA LAO ĐỘNG TRẺ DI CƢ ............................................. 56 3.1. Thực trạng tiếp cận t ôn tin, tư vấn về c ăm sóc sức khỏe sinh sản/kế hoạc óa ia đìn của lao động trẻ di cư. ................................................................ 56 3.2. Thực trạng tiếp cận các biện pháp tránh thai của lao động trẻ di cư ................. 78 3.3. Thực trạng tiếp cận dịch vụ phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục của lao động trẻ di cư .................................................................................. 95 Chƣơng 4: NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN VIỆC TIẾP CẬN DỊCH VỤ CHĂM SÓC SỨC KHỎE SINH SẢN CỦA LAO ĐỘNG TRẺ DI CƢ ..................................................................................................................... 115 4.1. Những yếu t ản ưởn đến tiếp cận t ôn tin, tư vấn về c ăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạc óa ia đìn của lao động trẻ di cư .................................. 115 4.2. Những yếu t ản ưởn đến tiếp cận các biện pháp tránh thai của lao động trẻ di cư .................................................................................................................... 119 4.3. Những yếu t ản ưởn đến tiếp cận dịch vụ tư vấn, xét nghiệm các bệnh lây truyền qua đường tình dục. ................................................................................ 123 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................... 129 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ...................... 133 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 134
6. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BMTK Biểu mẫu th ng kê BVĐK Bệnh viện Đa khoa BPTT Biện pháp tránh thai CĐ, ĐH Cao đẳn , đại học CI Khoảng tin cậy CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CSSKSS C ăm sóc sức khỏe sinh sản DS-KHHGĐ Dân s - kế hoạc óa ia đìn HIV/AIDS Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở n ười. KCN Khu công nghiệp KHHGĐ Kế hoạc óa ia đìn LMAT Làm mẹ an toàn LTQĐTD Lây truyền qua đường tình dục OR Tỷ s chênh PVS Phỏng vấn sâu PTTT P ươn tiện tránh thai SKSS Sức khỏe sinh sản SKTD Sức khỏe tình dục SKS/SKTD Sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TTYT Trung tâm Y tế TLN Thảo luận nhóm YTY Trạm Y tế TTXH Tiếp thị xã hội VTN Vị thành niên WHO Tổ chức y tế thế giới
7. DANH MỤC BẢNG Bảng 1. Mẫu khảo sát định tính tại địa bàn 2 tỉnh Bắc Gian v Vĩn P úc.............. 7 Bảng 2. Mẫu khảo sát địn lượng tại 3 KCN thuộc địa bàn 2 tỉnh ........................... 10 Bảng 3. Đặc điểm nhân khẩu của lao động trẻ di cư tron mẫu khảo sát định lượng ............................................................................................................... 11 Bản 4. Điều kiện s ng, làm việc của lao động trẻ di cư tron mẫu khảo sát địn lượng ...................................................................................................... 12 Bảng 3. 1. Địa điểm cung cấp t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ .................... 56 Bảng 3. 2. Hiểu biết về địa điểm cung cấp t ôn tin, tư vấn về CSSKSS của lao động trẻ di cư c ia t eo t ời gian s ng tại nơi đến (đơn vị %) ................ 57 Bảng 3. 3. Hiểu biết nơi cun cấp t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ của n óm đ kết ôn v c ưa kết hôn (đơn vị %) ................................................ 58 Bảng 3.4. Nhu cầu biết t êm t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ ..................... 59 Bảng 3. 5. Nhu cầu biết t êm t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo giới tính của n ười trả lời (%) ........................................................................ 61 Bảng 3. 6. Nhu cầu t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo n óm tuổi của n ười trả lời (%) ............................................................................... 62 Bảng 3.7. Nhu cầu t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo tìn trạng hôn nhân của lao động trẻ di cư (đơn vị %) ................................................... 63 Bảng 3. 8. Tỷ lệ được t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ tại KCN có chính sách và không có chính sách hỗ trợ (đơn vị %) ................................... 65 Bảng 3. 9. Tỷ lệ được t ôn tin, tư vấn về CSSSKSS/KHHGĐ tín t eo t n phần dân tộc (đơn vị %) ................................................................................. 68 Bảng 3. 10. Tỷ lệ được thông tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo tìn trạn ôn n ân (đơn vị %) .............................................................................. 69 Bảng 3. 11. Tỷ lệ được t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo t ời gian s ng tại nơi đến (đơn vị %) .................................................................... 71
8. Bảng 3. 12. Tỷ lệ được t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo mức độ tăn ca (đơn vị %) ..................................................................................... 72 Bảng 3. 13. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i được t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo iới tín (đơn vị %) ..................................... 74 Bảng 3. 14. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i được t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo t nh phần dân tộc (đơn vị %) .................... 75 Bảng 3. 15. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i được t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo tìn trạn ôn n ân (đơn vị %) ................... 75 Bảng 3. 16. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i được t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ c ia t eo mức độ tăn ca (đơn vị %) .......................... 76 Bảng 3. 17. Tỷ lệ lao động trẻ di cư tại KCN biết về các BPTT .............................. 79 Bảng 3. 18. Tỷ lệ hiểu biết về BPTT theo giới tính của lao động trẻ di cư (%) ....... 79 Bảng 3. 19. Hiểu biết về BPTT của lao động trẻ di cư t eo ìn t ức đăn ký kết ôn (đơn vị %) .......................................................................................... 80 Bảng 3. 20. Nguồn/kênh tiếp cận thông tin về các BPTT ......................................... 81 Bảng 3. 21. Nguồn/kênh tiếp cận thông tin về BPTT theo giới tính của lao động trẻ di cư (đơn vị %) ............................................................................... 82 Bảng 3. 22. Tỷ lệ lao động trẻ di cư đan sử dụng BPTT ....................................... 84 Bảng 3. 23. Lựa chọn cơ sở cung cấp các BPTT của lao động trẻ di cư .................. 87 Bảng 3. 24. Tỷ lệ sử dụng BPTT theo giới tính của lao động trẻ di cư (ĐV %) ...... 88 Bảng 3. 25. Tỷ lệ sử dụng BPTT theo nhóm tuổi của lao động trẻ di cư (ĐV %) ................................................................................................................... 88 Bảng 3. 26. Tỷ lệ sử dụng BPTT theo thời gian s ng tại nơi đến (%) ...................... 91 Bảng 3. 27. Tỷ lệ sử dụng BPTT tính theo thu nhập hàng tháng của lao động trẻ di cư (đơn vị %) ........................................................................................ 91 Bảng 3. 28. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i sử dụng BPTT chia theo chính sách hỗ trợ từ các KCN (đơn vị %) .............................................. 92 Bảng 3. 29. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i sử dụng BPTT chia theo nhóm tuổi (đơn vị %) ............................................................................. 94
9. Bảng 3. 30. Nguồn/kênh cung cấp thông tin về các bện LTQĐTD ........................ 97 Bảng 3. 31. Hiểu biết về các bện LTQĐTD của lao động trẻ di cư c ia t eo chính sách hỗ trợ của các KCN (đơn vị %) .................................................... 98 Bảng 3. 32. Hiểu biết về các bện LTQĐTD c ia t eo iới tính của lao động trẻ di cư (đơn vị %) ........................................................................................ 98 Bảng 3. 33. Hiểu biết về bện LTQĐTD c ia t eo n óm tuổi của lao động trẻ di cư (tỷ lệ %) ................................................................................................. 99 Bảng 3. 34. Hiểu biết về các bệnh LTQĐTD của lao động trẻ di cư c ia t eo tộc n ười (đơn vị %) .................................................................................... 100 Bảng 3. 35. Hiểu biết về các bện LTQĐTD c ia t eo tìn trạng hôn nhân của lao động trẻ di cư (đơn vị %) ....................................................................... 100 Bảng 3. 36. Hiểu biết các bện LTQĐTD c ia t eo t ời gian sinh s ng tại nơi đến của lao động trẻ di cư (đơn vị %) .......................................................... 101 Bảng 3. 37. Hiểu biết của lao động trẻ di cư về địa điểm tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD ....................................................................................... 102 Bảng 3. 38. Hiểu biết về địa điểm tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD c ia theo thành phần dân tộc của lao động trẻ di cư (đơn vị %).......................... 103 Bản 3. 39. Địa điểm lao động trẻ di cư lựa chọn tiếp cận k i tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD .......................................................................... 106 Bảng 3. 40. Tỷ lệ sử dụng dịch vụ tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD c ia theo chính sách hỗ trợ của các KCN (đơn vị %) .......................................... 106 Bảng 3. 41. Tỷ lệ sử dụng dịch vụ tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD t eo mức độ hiểu biết về địa điểm cung cấp (đơn vị %) ...................................... 107 Bảng 3. 42. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i được tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD t eo sác ỗ trợ từ KCN (đơn vị %) ............... 110 Bảng 3. 43. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i được tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD c ia t eo dân tộc (đơn vị %) ........................... 112 Bảng 3. 44. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i được tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD c ia t eo tìn trạn ôn n ân (đơn vị %)........ 112
10. Bảng 3. 45. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i được tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD c ia t eo trìn độ học vấn (đơn vị %) ............. 113 Bảng 3. 46. Mức độ hài lòng của lao động trẻ di cư k i được tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD c ia t eo thu nhập hàng tháng (đơn vị %) ...... 113 Bảng 4 1. Kết quả hồi quy logistic các yếu t ản ưởn đến hiểu biết về dịch vụ t ôn tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ của lao động trẻ di cư ............... 116 Bảng 4 2. Kết quả hồi quy logistic các yếu t ản ưởn đến tiếp cận thông tin, tư vấn về CSSKSS/KHHGĐ của lao động trẻ di cư .............................. 117 Bảng 4 3. Kết quả hồi quy logistic và các yếu t ản ưởn đến hiểu biết về các BPTT của lao động trẻ di cư .................................................................. 120 Bảng 4 4. Kết quả hồi quy logistic các yếu t ản ưởn đến tiếp cận các BPTT của lao động trẻ di cư ........................................................................ 122 Bảng 4 5. Kết quả hồi quy logistic các yếu t ản ưởn đến hiểu biết về các bện LTQĐTD của lao động trẻ di cư ......................................................... 124 Bảng 4 6. Kết quả hồi quy logistic các yếu t ản ưởn đến tiếp cận dịch vụ tư vấn, xét nghiệm các bện LTQĐTD của lao động trẻ di cư .................... 125