Luận án Sử dụng phương pháp dự báo và cân đối trong việc điều tiết vĩ mô

Nội dung tài liệu: Luận án Sử dụng phương pháp dự báo và cân đối trong việc điều tiết vĩ mô

1. .. , . I ·• i '- .. BQ GIAO DlJC VA DAO TAO DAI HOC QUOC GIA THANH PHO HO CHI MINH TRUONG DAI HOC KINH TE ,.,., " DUONG TAN DI~P ? , , ' SO' DUNG• PHUONG PHAP DU'• BAO VA CAN o0t TRONG VIEC• DIEU TIET VT MO Chuyen nganh kinh te" qmln ly va ke" ho~ch h6a kinh te' qu6c dan I ( Ma s6: 5.02.05 I i LU~N AN PH6 TIEN Si KHOA HOC KINH TE Nguoi huong Clan khoa hQc PGS-PTS. DU LO GIANG PGS-PTS. NGUYEN THl LIEN DI:tP THANH PHO HO CHI MINH- NAM 1996
2. MUCLUC • • "'"' ' ,...., ~ D~TVANDE Phan thl1 nhift KHAI QUAT VE CAC PHUONG PHAP Dl} BAO v A CAN DOl Chlfdng 1 : Phlidng phap dt;i bao b~ng mo hlnh toan 4 I. T6ng quan 5 II. Mo hlnh ngo:;ti suy xu the' 7 III. Mo hlnh h6i qui tu'ong quan 8 IV. Trinh tlf dlf bao b~ng phu'ong phap mo hlnh toan 11 Chlfdng 2 : Dt;i bao b~ng phlidng phap chuyen gia 16 r. Khai quat v~ phu'ong phap chuyen gia 16 II. Danh gia nang llfc chuyen gia 18 III. Xay dlfng h<$ tho'ng cau hoi 23 IV. Tru'ng cffu y kie'n chuyen gia 25 v. XU' ly y kie'n chuyen gia Tl vr. M<)t s6 phu'ong pha p chuyen gia di~n hlnh 37 Chlfdng 3 : Phlidng phap can do'i 40 r. Khai quat 40 II. Mo hlnh can do'i lien nganh 42 Phan thU' hai co sa LY THUYET CUA CAC CHINH SACH DIEU TIET vi MO ChU'dng 4 : Cd sd ly thuye't ciia cac chinh sach di~u tie't VI mo 4(, "t Khai quat 46 II. Mo hlnh IS - LM 51 .1I ;! ',.i •, III. Mo hlnh AS - AD 56 ·' l '· I Ii f, II / !
3. Phan thl1 ba HO~CH DJNH CAC CHINH SACH VI MO Chltdng 5 : Ho~ch dinh chinh sach 6n dinh h6a n~n kinh te" 63 c:::: c 1. Kh;ii quat 63 II. Xay dgng cac mo hlnh di€u chlnh 66 III. Phuong phap ho~ch dinh chinh sach · 82 IV. Vi d\1 107 v. Kha nang rna r()ng mo hlnh 114 Chltdng 6 : Ho~ch dinh chinh sach phat tri~n kinh te' 117 :c:::4l -..J ·I. TcSng quan 11 7 II. Phuong phap ho~ch dinh chinh sach phat tri€n kinh te" 119 KETLU!N i I (
4. 1 N€n kinh te' nu'oc ta hi~n nay Ia n€n kinh te' thi tru'ong c6 sl! di€u tie't ciia chinh phii. H~ tho'ng thi tntong ho~t d()ng theo nhung qui lu~t rieng ciia n6. Sl! can thi~p ciia chinh phii cling phat huy tac d1;1ng thong qua nhung qui lu~t d6. N6 khac voi each di€u tie't theo phu'dng phap ke' ho~nh h6a t~p trung tru'oc day. Tinh hlnh d6 da d~t ra m()t yeu c~u hue xuc Ia phai tim du'qc nhung cong c1;1, nhung ky thu~t thich hqp d~ c6 th~ di€u hanh n€n kinh te' di theo m1;1c tieu mong muo'n. Thong thu'ong, cac nha kinh te' hay d€ c~p de'n chinh sach tai chinh va, chinh sach ti€n t~ nhu' Ia nhung cong c1;1 chinh trong vi~c di€u tie't vi mo. Nhi€u nha kinh te' Vi~t Nam cling dang he't sue quan tam de'n vi~c tim hi~u nguyen ly ung xii' ciia cac chinh sach nay trong hoan canh moi ciia chung ta hi~n nay. Tuy nhien, c6 m()t va'n d€ cl!c ky quan tn;mg rna it ngu'oi d~ y de'n, d6 la va'n d€ ky thu~t sii' d1;1ng cac chinh sach kinh te'. Phai, ne'u chi bie't du'qc nguyen ly rna khong c6 ky thu~t ho~ch dinh chinh sach thich hqp thi cling khong th~ du'a ra chinh sach t6t du'qc. N6i .each khac, ne'u thie'u ky thu~t ho~ch dinh thi cac chinh sach du'a ra vfin con mang tinh cha't cam tinh nhi€u hdn. M~t khac, ne'u c6 ky thu~t nhu'ng khong c6 each pho'i hqp nhung ky thu~t d6 trong vi~c du'a cac chinh sach kinh te' thi ky thu~t to't cling khong c6 y nghia. Chinh vi v~y, vi~c tim ra ky thu~t ho~ch dinh va phu'dng thuc v~n d1;1ng cac ky thu~t d6 trd thanh hai yeu c~u khong th~ tach roi.voi nhau. Va d6 cling chinh Ia cai rna hi~n nay chung ta dang c~n. Xua't phat tu th\l'c te' neu tren, lu~n an nay se t~p trung giai quye't va'n d€ "sii' dl;lng phu'dng phap d\1' bao va can do'i trong vi~c di€u tie't vi mo".
5. 2 D\1' bao va can dO'i la hai phu'ong phap da tung du'<Jc sii' dt;mg trong h~ thO'ng ke' ho(;lch h6a t~p trung tntoc day, nhfft la phu'ong phap can dO'i. Nhung sau khi chung ta chuy~n d6i mo hlnh t6 chuc kinh te' - xa h9i thl khong it ngu'oi da xem nh~, th~m chi khong h€ d€ tam de'n vi~c nghi<~n cuu hai phu'ong phap nay. Tuy v~y, cac nha ho(;lch dinh chinh sach v§:n luon phai sii' dt,mg chung theo m{)t each . nao d6, bdi le ne'u khong thl se khong th€ du'a ra chinh sach du'<Jc. V~y thl, trong di€u ki~n co che' v~n hanh cua n€n kinh te' da thay d6i, chung ta nen sii' dvng phu'dng phap dlf bao va can dO'i nhu' the' nao d€ c6 th€ du'a ra cac chinh sach tO't cho n€n kinh te' ? Lu~n an nay se g6p ph~n tra Ioi cau hoi tren, ngo h~u cung cffp them m{}t s6 y kie'n tham khao cho nhii'ng nha ho(;lch dinh chinh sach d Vi~t Nam. N{)i dung lu~n an dtf<Jc chia lam ba ph~n : Ph~n thu nhfft: trlnh bay khai quat v€ phu'ong phap dlf bao va phuong phcip can dO'i. Ph~n thu hai : co sd ly thuye't cua cac chinh sach di€u tie't vi mo. Ph~n thu ba : v~n dvng phu'ong phap dlf bao va can dO'i trong vi~c ho(;lch dinh cac chinh sach kinh te' vi mo.
6. 3 Phan thu nhat KHAiqUATVECACPHUONGPHAP"" "" ~ "" "" ,/1 A ~ DU ·BAO &. CAN DOl •
7. 4 Chlidng 1 PHUONG PHAP Dl} BAO BANG MO HINH TOAN Dl! bao kinh te' la phuong phap dung d€ doan tntoc cac bie'n s6 kinh te' c6 th€ xay ra trong tliong lai. Phuong phap nay c6 y nghia d~t bi~t quan tr<;mg d6i voi vi~c quan ·ly n€n kinh te' v~n hanh theo co che' thi tntong, nha't Ia xet tren g6c d() vi mo. Ta't ca cac bie'n s6 trong n€n kinh te' thi trliong d€u Ia nhung bie'n s6 khong chiic chiin, th~m chi ngay khi chinh phil dua ra cac chinh sach ki€m soat he't sue gift gao. Chinh vl v~y, ne'u khong c6 phuong phap dlf bao teft thl cac chinh sach di€u tie't cila chfnh phil CO kha nang vffp phai hai n~liQC diem: - M()t Ia luon luon ch~y theo slf bie'n d()ng tren thi truong. N6i cac khac, chinh phil kh6 c6 th€ chil d()ng dfin diit h~ th6ng thi tntong di theo ID\IC tieu mong mu6n. - Ha~ la cac chinh sach dua ra se chua dlfng ye'u t6 chil quan, cam tinh. Do d6, ne'u nhu truoc day, ngay trong h~ th6ng ke' ho~ch h6a t~p trung da doi hoi phai bie't si't d\lng phuong phap dlf bao, thl ngay nay yeu cffu d6 cang trC1 nen buc xuc hon. V~y thl d€ ph\}C V\1 cho vi~c di€u tie't vi mo, chung ta c6 th€ va cffn phai si't d\lng nhung phuong phap dlf bao nao? C6 kha nhi€u phuong phap dlf bao da duqc dua ra, trong d6 c6 th€ chia lam b6nnh6m: - Nh6m phuong pha p ngo~i suy xu the' - Nh6m phuong pha p h6i qui tuong quan - Nh6m phuong phap chuyen gia - Nh6m cac phuong pha p khac
8. 5 Trong bO'n nh6m neu tren, hai nh6m "ngo~i suy xu the'" va "h6i qui tu'ong quan" c6 nhi€u di~m ra"t giO'ng nhau. Day cilng chinh la thanh phffn chu h,tc trong sO' cac phu'ong phap dl.f bao b~ng mo hlnh toan. Vl v~y, d~ gian ti~n chung toi se trlnh bay hai nh6m nay trong cung m(>t phffn, va gQi chung d6 la nh6m "phu'ong pha p dl.f bao b~ng mo hlnh toan" Rieng nh6m "phu'ong phap dl.f bao khac" bao g6m cac phu'ong phap dl.f bao d~c bi~t, dung d~ ap dt;mg rieng cho tung dO'i tu'<Jng. Vl v~y, phffn giOi thi~u t6ng quat se khong d€ c~p de'n nh6m nay. I. TONG QUAN VE PHU'ONG PHAP DT} BAO BANG MO HINH TOAN Dl.f bao b~ng phu'ong phap mo hlnh toan c6 nghia la dl.fa vao co sCi s6Ii~u th6ng ke c6 san, xay dl.fng thanh m(>t ho~c nhi€u d~ng ham, d~ tu d6 suy ra gia trj cua chi tieu cftn dl.f bao. Can cu vao each ll.fa chQn cac bie'n s6, vao co sCi s6 li~u th6ng ke, va vao ye'u tO' thC1i gian, chung toi chia cac phu'ong phap dl.f bao b~ng mo hlnh toan ra lam ba lop : - M(>t Ia lop phu'ong pha p ngo~i suy xu the' - Hai la lop phu'ong pha p h6i qui tu'ong quan don, bao g6m hai lo~i mo hlnh : mo hlnh h6i qui theo khong gian va mo hlnh h6i qui theo thC1i gian. - Ba.la lOp phu'ong phap h6i qui tu'ong quan b(>i, cilng bao g6m h6i qui theo khong gian va h6i qui theo thC1i gian. Lo~i mo hlnh nay c6 th~ xay dl.fng du'oi d~ng m(>t ham, cilng c6 th~ xay dl.fng du'oi d~ng m(>t h~ thO'ng cac ham s6 va phu'ong trlnh lien ke't voi nhau. Ba lop phu'ong phap tren l~i c6 th~ du'<JC tach ra thanh hai d~ng mo hlnh: mo hlnh tinh va mo hlnh d(>ng. Mo hlnh tinh la lo~i mo hlnh khong chua bie'n sO' thC1i gian, con mo hlnh d(>ng la lo~i mo hlnh c6 chua bie'n thC1i gian. Ba lop phu'ong phap tren c6 th~ du'<Jc t6m t~t nhu' trong bang B 1
9. 6 81 MOHINH THEO KHONG GIAN THEO THOI GIAN t NGOAI 1 SUY 2 Cac s6 li~u Yi voi i = I, n Ia xu I n quan sat t;;ti n thoi di€m THE Yn n X Xt Cac s6 li~u Yi ,xi voi Cac s6 li~u Yi ,xi voi i = I, n X2 QUI i = l,n la n quan sat la n quan sat t;;ti n thoi di€m t;;ti mi)t thoi di€m (ciia (ciia mi)t ddn vi ) E>ON nhi~u ddn vi ) Yn Xn y X Yt X11 X12 .. ·Xlk Cac s6 li~u Yi ,xij voi Cac s6 Ii~u Yi. xii voi i = I, n Y2 X21 X22"•X2k i = l,n va j = ~ la va j = ~ Ia n quan sat t;;ti n QUI n quan sat t;;ti m<)t thoi thoi di€m di€m (ciia mi)t ddn vi) BQI (ciia nhi~u ddn vi) Yn Xnl Xn2"' Xnk t t t . i Xt Xz xk LOAIMOHINH Tinh Tinh D~ng Ngo~i suy xu the' •y=f(t) • y = f (x) D~NG H6i quiddn • y = f (x) • y =f (x, t) MO H6i qui b~i • y =f (Xj, t) HINH (j=l,k) • Yt =f (Y,-r ) • Yt = f (y,." t) I Cach phan lo~i neu tren giup cho chung ta c6 th~ de d~u:~g nh~n d~ng mo .I hlnh khi ung dgng trong titng tn.tC1ng h<;lp C\1 th~. D~ phvc V\1 cho vi~c ho~ch dinh I cac chinh sach di~u tie't vi mo, chung ta dij.t trQng tam vao nh6m mo hlnh theo
10. 7 thoi gian. Con nh6m mo hlnh theo khong gian chu ye'u ph1:1c V\1 cho vi~c qmln ly vi mo ho~c cho tung ddn vi kinh te' rieng bi~t. Vl v~y, phffn du'oi day chid~ c~p de'n ba lop mo hlnh theo thoi gian II. MO HINH NG041 SUY xu THE Ngo~i suy xu the' Ia phu'dng phap ngo~i suy thuffn tuy dlfa vao ye'u t6 thoi gian. "Thoi gian du'<Jc xem Ia bie'n so' duy nhfft trong mo hlnh. Bie'n s6 d6 c6 the Ia thang, qui, hay nam. Trong kinh te' vi mo, ddn vi thu'ong dung la nam. Cd Sd thdng ke cua mo hlnh nay la cac day so' thoi gian. Vi d\1, ne'u xet theo nam ta c6: Nrl 1 2 n Y1 Y2 Yn Dlfa vao day s6 thoi gian ta xay dlfng mo hlnh dlf bao d~ng: II y = f (t) + E Trong d6 f (t) la m(>t d~ng ham C\1 the nao d6 theo bie'n s6 t. Con E la phffn sai s6 cua mo hlnh, du' t xac sufft tin c~y cho tru'oc. Cac ham thuong du<Jc sii' d1:1ng cho lo~i mo hlnh nay la : p • D~ng da thuc y = ao+ Laiti i=l t ao +ait . ai.t • D~ngmii Y =ao al ·, y = e ' ·y - a 0 e ai • D~ng hyperbol Y =ao+- t • D~ng "nii'a logarit" : Y = a 0 + a 1 logt • Dang Logistique (1): Y = ~ at ; Y = K . 1+ e o- I 1+ e -a It