Luận án Quản lý chi nhân sách Nhà nước qua kho bạc Nhà nước trong cơ chế thị trường

Nội dung tài liệu: Luận án Quản lý chi nhân sách Nhà nước qua kho bạc Nhà nước trong cơ chế thị trường

1. •''· '.t-; I • BQ GIAO D()C VA DAO T~O DAl HQC QUOC GIA TP. HO CHI MINH TRUONG DAI. HOC. KINH,; TE NGUYEN DUC THANH · QUAN L Y CHI NGAN SACH NHA NUde QUA KHO B~C NHA NUde .TRONG C(j CHE THI. TRUONG Chuyen nganh : TAI CHiNH, Lu'U THONG TIEN T~ v A TiN Dl)NG Ma s6 5 . 02 . 09·- ,..! KI10A 110C KINtl TE NGUOI HUONG DAN KHOA HOC PTS ·. LE THI BANG TAM 9 011·i<?C 6/UOG 6Jf'o TP.HCMI THUCN6 D~l HQC JSINH'fE THU VIEN .1 ~----~·----·~ I . 2-1 TP. HO CHi l\1INH - 1996 l..---~--·-·-__.., __._ ___ j ,. - ·~··~----·"'4 i=) /., 1..' (.).... ('. ,,:, ... , .. ; ' ., I) I I' I' 1 1:.• t'\. .i I . \..• ~.:_.: ..),_~ ...,·t, ,l.\, 1, ,,·t\...; ..'· . I. Yi~Ut!il.i~• t:· hl i·H")C r\INii ·, .': I ~ . r '1lJ' \/1 ~· \ ' ~."• '-1 I' [\1 l 1 !' ,., . I. I d· i" '' •l L: 1:!_! '. j/. • f I'.. .. 't •'. . . '.. .' ."' ' .! ,~ , .j ' . . ·----... ··--···--.... ~- .. -·--···-·--· ..
2. LOI CAM E>OAN Toi xin cam doan day la cong trlnh nghien cti'u cua rieng Wi. Cac s6lit%u ke't qua neu trong lu~n an la trung thtfc va chua tung dtt<;fc ai cong bcf trong ba't ky cong trlnh nao khac. Nghien Cuu Sinh Nguy~n Due Thanh
3. c.Ac Tit NGff VIET TAT.DUNG TRONG LU~N .AN **** C-L-K-H-M : Chuang Lo~i Khoan H~n Ml}c KBNN : Kho b~c nha nu'oc HMKP : H~n muc kinh phi HCSN : H~mh chanh st;( nghi~p NSNN _;:.'Nga~ sach nha nuoc NHNN : Ngan hang nha nuoc GDP : Gross domectic product
4. Ml)C Ll)C Trang ? ,._, MO DAU I CHUONG 1 NGAN sAcH NHA Nlfoc, QUAN LY NGAN sAcH NHA Nlfdc v A VAI TRO evA KHO n~c NHA Ntfdc 4 1.i. LY LU/iN CHUNG VE NGAN SA CH TRONG CO CHif THJ TRUONG 4 1.1.1 - Khai ni~m v~ ngan sach nha mrdc. 4 1.1.2 - Ban cha't cua ngan sach nha mtdc. 6 1.1.3 - Chuc nang ctia ngan sach trong cd che' th! tntCing. 9 1.1.4 -Nguyen tac quan Iy ngan sach 12 1.1.5 - Co che' th! tntc>ng va vai tro Cll a chi ngan sach nha nt(OC. 15 1.2. QUAN LY CHI NGAN SA CH NHA NIJOC VA VAI TRO CUA KHO Bl}C NHA NIJOC 22 1.2.1 Chi ngan sach va anh httdng cua chi ngan sach 22 1.2.2 Qua tr'inh chi va quan ly chi ngan sach 28 1.2.3 Vai tro ella co quan Kho bq.c nha nude 30 1.3. KINH NGIHEM TO cmJc QUAN LY CHI v A KmM soA.T CHI NGAN SACH (j MQT SO NUOC 34 1.3 .1 T6 ch(tc quan ly chi va kie'm so at chi ngan sach d m(>t so nude 34 1.3 .2 Nh~n d!nh t6ng quat v~ t6 ch(tc quan ly chi va kie'm so at chi ngan sach nha mtdc d m(>t so nude 48 CHUONG2 THVc TR~NG v"E QUAN LY CHI NGAN sA.cH NHA Ntfdc VA VAI TRO CUA KHO B~ C NHA Nlfdc HI~N NAY 55 2.1. BOI CANH KINH TE v A xA. n(>I vl¢T NAM nl¢N NA v 55 2.1 .1. Boi canh lich stl' 55 2.1.2 Nhii'ng th~mh tt,tu kinh te' vi mo 57
5. 2.1.3. Tinh hlnh t6ng quat v~ tfti chinh ngan stich 59 2.1.4. Nhu cftu von dftu tu' tit ngan sach nha mtoc 61 2.2. THVC TR~NG VE TO CHUC QUAN LY CHI vA KIEM SOAT CHI NGAN SACH NHA NlJOC HJtN NAY 66 2.2.1. Cac va'n d~ phap ly lien quan de'n quan ly, ca'p ph at va kiim soat chi Nan sach nha mroc. 66 2.2.2. T6m Itrqc tie'n trlnh Ngan Sach theo ngh! d!nh 168/CP. 68 2.2.3. T6 chuc quan ly chi va kie'm soat chi hi~n nay 70 2.3. QUAN L y CHI vA KIEI\I SOA T CUI NGAN SA CH NHA NlJOC QUA KHO B~ C NHA NlJOC HJtN NAY 80 2.3 .1 Giai do"'-n tit 1-4-1990 v~ tnroc 80 2.3.2 Giai do"'-n tit 1-4-1990 de'n nay 81 2.4. NHUNG NHU<JC DIE!\-1, TON T~IVE TO CHUC QUAN LY CHI vA KIEM SOAT CHI NGAN SACI-I NHA NlJOC HltN NAY 87 CHu'ONG 3 HOAN THI~N N(H DUNG QU~N LY CHI vA KIEM SOAT CHI NGAN SACH NHA Nu'OC QUA KHO B~C NHA NUOC TRONG C0 CHE THJ TRUONG 102 3.1. M()C TIEU 102 3.1.1 Thqc hi~n chi tieu qu6c gia theo dung cac nguyen t~c cua ngan sach nha mroc 102 3 .1.2 Th~rc hi~n chi tieu khong vtrqt qua gioi h"'-n cho phep eLla Quoc h<?i 103 3 .1.3 Bam bao slf phu hqp gifra chi tieu ngan sach va kha nang ngu6n thu trong tung thoi ky 104 3.1.4 Tranh hi~n tuqng lang phi, tham 6, bie'n thu cong qiiy cling nhu vi~c sii' dt.Ing kinh phi sai mtJc dich ca'p ph at 105 3.1.5 Phan trach nhi~m giii'a nhan vien hanh chinh va nhan vien ke' toan cong ngan 106 3.1.6 Tang cuong Slf kie'm tra, Kiim soat lllQi ho"'-t d<)ng eLla cac congsd 108
6. 3.2 PHUONG HlfONG ROAN THJ:¢N N(H DUNG TO CHUC QUAN LV CHI VA KIEM SOAT CHI NGAN SACH NHA NUOC QUA KHO B~C NHA NlfOC 109 3.3 ROAN THI¢N NQI DUNG TO CHUC QUAN LV CHI VA KmM sokr CHI Ill 3.3.1 Stf din thie"t Ill 3.3.2 Phan Io~i ki~m soar chi tieu ngan sach 114 3.3.3 Ho~m thit%n n<?i dung t6 ch(tc chi va ki€'m soat chi ngan sach 115 3.3.4 Nqi dung chi ngan sach nha mtoc va kifm soat chi ngan sach nha mtoc qua Kho b(;lc nha mtoc 127 3.4. QUYEN H.4-N VA TRA CH NHiitM CUA CA C CC1 QUAN TRONG QUA TRINH CHI VA KmM SOAT CHI NGAN SACH NHA NlfOC 132 3.4.1 Co quan tai chinh 132 3.4.2 Co quan Kho b(;lc nha mtoc 135 3.4.3 Cac eel quan sli' dl;lng quy ngan sach nha mtoc 137 3.s Nni1NG GIAI PHAP ca nAN DE DAM nAo stJ KmM sokr CHI NGAN SA CH NHA NlfOC 13 8 3 .5 .1 . Lich tdnh ngan sach 13 8 3.5 .2. 86'i moi phuong thuc d[p ph at kinh phi 144 3.5 .3. Hoan thit%n ht% th6ng d!nh m(tc , tieu chua':n chi tieu ngan sach 14 7 3.5.4. Nghien c(tu stra d6i llll,lC ll;!C ngan sach nha mtoc 149 3.5.5. 86i moi ht% th6ng ke" toan ngan sach nha mroc 152 3.5.6. Quy di;lc bit%t 156 _ 3.5.7. Phap che"h6a, co che"h6a thtl tt.Ic chi va kitim soat chi ngan sach nha mioc theo lu~t ngan sach hit%n hanh 159 KET LU~N 162 DANH M1)C TAI L:$U THAM KHAO PH1) U)C ,•/
7. ? ~ MODAU f)~ duy trl ho:;tt d<)ng ctia Qu6c gia, ba't cil Chinh ·phti nao cling phai dqa vao chi tieu cong. Chi tieu cong v~n dqng m<?t s6 ti~n ra't IOn rna s6 tien nay chti ye'u do nhan dan dong gop duoi hlnh thilc thue', phi, 1~ phi... Ngay nay, chi tieu cong chie'm khoang 25% so voi t6ng san phffm qu6c n<?i (GDP) d6i vdi cac nude dang phat tri~n; 30% trong cac nude phat tri~n va trong m<?t s6 truong hqp d~c \ bi~t vuqt qua 50% nhu Thqy Bi~n. (j _Yi~t Nam, cong CUQC cai each tai chinh cong thqc hi~n trong nhii'ng nam qua, d~c bi~t trong linh vqc thu NSNN da di~n ra vdi t6c d<? ngay cang nhanh kh6ng kern gl c6ng CUQC cai each trong nhii'ng llnh VtfC khac cua nen kinh te' hon 10 nam trd l:;ti day. Tinh theo gia c6 dinh, k~ tu nam 1991, mile chi ngan sach ctia Chinh phti da tang len ga'p hai lfin va chiem hon 114 t6ng san phffm qu6c n<)i. Nhtt v~y, chi tieu c6ng co xu huang ngay cang tang nhung no cling co nhii'ng gidi h~n nha't d!nh, do tai nguyen ctia da't nude kh6ng phai la v6 t~n, m~t khac phai dam bao mile s6ng t6i thi~u ctia nhan dan. Vl v~y Chinh phti phai chi tieu hqp ly va dem l~i nhii'ng lqi ich xa h<?i toi da, khong dttc;Jc lang phi. Tfnh ctip thiet ctia de tai lu~n an duqc quy dinh trudc he't b<Ji nhu cfiu d~t duqc Slf 6n d!nh kinh te VI mo ma trong do vai tro ctia NSNN duqc coi Ia c6ng Cl;J quan trqng d~ dieu chinh kinh te' va sau do, xua't phat tu thtfc tr~ng tlnh hlnh sii' dqng cong quy con nhieu lang phi, pho tntong hlnh thilc, tlnh hlnh tham nhling, bi~n thu cong quy clnta dti'c;fc ngan ch~n co hi~u qua . f)~c bi~t tu khi nen kinh te v~n hanh theo co che' tntong. ... • .',t_ •• ,.
8. 2 M~;tc tieu ciia d~ ali lu~n an la nh~m vao vi~c xac l~p cd sd ly lu~n va thlfc ti~n cho qua trinh hoan thi~n n()i dung quan ly chi NSNN qua KBNN trong giai do~n hi~n nay. Tac gia nghi rAng vai tro ciia KBNN trong quan ly ngan sach rat quan trQng. Vl cd quan KBNN thlfc hi~n nhi~m Vl;l xuat nh~p cong ngan va giu gin cong quy. Ben c~nh do lu~n an con d~ c~p de'n anh hudng ciia chi ngan sach tren cac ·Hnh vlfc kinh te' - xa h()i d~ til' do dlia ra nhung dong gop nh~m tll'ng \bl.l'OC cai tie'n cong tac quan ly ngan sach phil hQp VOi nhung nguyen tac Va IDl;IC dich v6n co ciia no. EJo[ fli(jng va phq_m Vi nghien CtlU cua lu~n an du'QC xac dinh la hoan thi~n n()i dung quan ly chi va ki~m soat chi NSNN qua KBNN trong cd che' thi trttong. B~ d~t dti<;lc yeu cftu nghien cuu thie't thlfc, co trQng tam, tr9ng di~m, tac gia lu~n an d~c bi~t lu'U y de'n Vi~c d~ XUat ap d1;1ng cac thu tl;IC phap ly lien quan de'n chi tieu ngan sach, d~t din ban cho cac quye't d!nh chi xuat c6ng quy' ph an nhi~m tnich nhi~m giua nhan vien hanh chinh rna d~c bi~t la trach nhi~m ciia ngtioi chufrn chi va nhan vien ke' toan (nhan vien quan ly cong ngan ) trong chi tieu va xuat nh~p c6ng quy. Phu(Jng phap nghien cau ciia lu~n an, bao g6m nhi~u phttdng phap. Voi phlidng phap di~n d!ch trll'u ttt<;1ng, n()i dung ciia lu~n an di til' vi~c trinh bay ban chat, chile nang va vai tro ciia NSNN de'n vi~c tim kie'm anh httdng ciia chi tieu ngan sach, nhung m6i lien h~ giua chi tieu ngan sach va phat tri~n kinh te'. Voi phttdng phap quy n~p, tac gia di til' nhung kinh nghi~m v~ t6 chuc quan ly chi va ki~m soat chi ngan sach ciia cac nuoc tren the' gioi d~ tim lay m()t giai thich chung nha_'t V~ nhung nguyen tac Cd ban cua ngan sach Va quan ly chi ngan sach rna Vi~t Nam khong th~ la trttong h<;1p ngo~i 1~. Ngoai ra, m()t s6 nguyen tac va phttdng phap khac cling dtt<;1c v~n dqng : phtidng phap so sanh, d6i chie'u dtt<;lc
9. 3 xd' d-qng d€' xac djnh nhfi'ng di€'m gio'ng nhau, khac nhau, cac u'u nhu'qc di€'m ciia m6i mo hlnh t6 chti'c quan ly chi va ki€'m soat chi, quan di€'m ljch sd' c-q th€' d€' de xua't nhfi'ng giili phap cftn thie't th-q'c hi~n trong giai do~n 1996 de'n 2000 v.v ... Nqi dung ciia lu~n an ngoai phftn md dftu va ke't lu~n, phftn chinh du'qc th€' hi~n hoi 3 chu'dng sau : . Chudng I : Ngan sach Nha nuoc, quan ly chi ngan sach Nha nuoc va vai tro ciia Kho b~c nha nuoc CQu'dng 2 : Th-q'c tr~ng ve quan ly chi ngan sach Nha nu'oc va vai tro ciia Kho b~c nha nu'oc hi~n nay Chu'dng 3 : Roan thi~n nqi dung quan ly chi va ki€'m soat chi ngan sach Nha nu'oc qua Kho b~c nha nu'oc trong cd che' thi tru'ong . Qua nqi dung trlnh bay, lu~n an de xua't mqt so' va'n de ve qui trlnh va n()i dung ki€'m soat chi NSNN qua KBNN, d6ng thoi ciing de xua't mqt s6 giai phap lien quan de'n chi va ki€'m soat chi ngan sach tU' giai do~n l~p ngan sach, quye't dinh ngan sach va cha'p hanh ngan sach. Vi~c xac dinh ro r~t nhi~m v-q va thftm quyen, trach nhi~m va quyen lqi ctia tung cd quan lien quan trong tUng giai do~n ciia qua trlnh ngan sach, tu d6 neu b~t cd sd phap ly va bi~n phap thlfc tien cho vi~c hoan thi~n nqi dung quan ly chi NSNN qua KBNN trong cd' che' thi tru'ong t~i Vi~t Nam. Toan bq lu~n an c6 khO'i lu'qng 162 trang danh may, 3 bang bi€'u, 9 sd d6, hlnh ve, ph~1 1-q.c cung mqt danh m-qc 33 tai li~u tham khao.
10. 4 CHUONG 1 NGAN SACH NHA NUOC, QUAN LY CHI NGAN SACH NIIA NUOC VA VAl TRO CUA KHO B4C NIIA NUOC 1.1- LY LU~N CHUNG VE NGAN SA.CH NHA Nlf(Jc TRONG C(J CHE TH! TRUONG 1.1.1- Klu1i ni?m vi nglin saclz Nlza mille Thu~t ngii' ngan sach (Budget) b~t ngu6n tit tie'ng Anh, c6 nghla Ut cai vi, cai x~c. Tuy nhien trong doi s6ng kinh te' - xa h<)i thu~t ngii' nay c6 the djnh nghla nhi~u each khong gi6ng nhau, t:Uy theo quan diem ciia ngu'oi djnh nghla thu<)c cac tru'ong phai tai chinh khac nhau Theo quan diem ciia nhii'ng nha nghien cuu tai chinh c6 dien, ngan sach nghla Ia m<)t van ki~n hoan toan tai chinh, Ia chi thu ciia Chinh phd, ngan sach phiH duqc thie't l~p hang nam va phiii thang bftng. Ba ye'u t6: hang nam, hoan toan tai chinh va thang bftng Ia nhii'ng ye'u t6 cd ban ciia ngan sach theo quan diem c6 truy~n. Them vao d6 con c6 vai nguyen t~c khac nhu : thang bAng; th6ng nha't; ro rang, trung thtfc va chinh xac. v. v. Theo quan ni~m ciia cac nha nghien cuu tai chinh hi~n t~i, thu~t ngii' ngan sach cfing du'QC djnh nghla bftng nhi~u each Tu dien bach khoa toan thu ciia Lien Xo ( cfi) cho rftng ngan sach Ia : "I. Bang li~t ke cac khoan thu, chi bftng ti~n trong m<?t giai do~n nha't djnh cda Nha nude 2. Mqi ke' ho~ch thu chi bftng ti~n ciia ba't ky m<)t xi nghi~p, ccJ quan ho~c ca nhan nao trong m<)t giai do~n nha't djnh . "1331