Luận án Nghiên cứu một số yếu tố quản lý, sử dụng đất tác động đến quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng, Lạng Sơn

Nội dung tài liệu: Luận án Nghiên cứu một số yếu tố quản lý, sử dụng đất tác động đến quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng, Lạng Sơn

1. HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM CHU AN TRƯỜNG NGHIÊN CỨU MỘT SỐ YẾU TỐ QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT TÁC ĐỘNG ĐẾN QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN KHU KINH TẾ CỬA KHẨU ĐỒNG ĐĂNG, LẠNG SƠN LUẬN ÁN TIẾN SĨ NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2019
2. HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM CHU AN TRƢỜNG NGHIÊN CỨU MỘT SỐ YẾU TỐ QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT TÁC ĐỘNG ĐẾN QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN KHU KINH TẾ CỬA KHẨU ĐỒNG ĐĂNG, LẠNG SƠN Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 9.85.01.03 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Vũ Thị Bình HÀ NỘI - 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả nghiên cứu trong luận án này là trung thực, khách quan và chưa từng được tập thể, cá nhân công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ trong quá trình thực hiện luận án này đã được cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận án đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2019 Tác giả luận án Chu An Trƣờng i
4. LỜI CẢM ƠN Luận án này được thực hiện và hoàn thành tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới PGS.TS. Vũ Thị Bình, người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ và định hướng giúp tôi trưởng thành trong nghiên cứu và hoàn thiện luận án. Tôi xin ghi nhận và biết ơn sự giúp đỡ quý báu của tập thể các thầy, cô giáo Bộ môn Trắc địa bản đồ, Khoa Quản lý đất đai, Ban Quản lý Đào tạo, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án này. Luận án này được thực hiện với sự hỗ trợ của tập thể cán bộ Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lạng Sơn; Phòng Tài nguyên và Môi trường, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành phố Lạng Sơn, huyện Cao Lộc, huyện Văn Lãng, huyện Chi Lăng, huyện Văn Quan, thị trấn Đồng Đăng, tỉnh Lạng Sơn, tôi xin trân trọng cảm ơn sự hỗ trợ quý báu đó. Trong thời gian học tập và nghiên cứu, tôi cũng đã nhận được sự hỗ trợ và giúp đỡ tận tình từ Lãnh đạo Tổng cục Quản lý đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các đồng nghiệp nơi tôi đang công tác đã tạo điều kiện thuận lợi về thời gian và động viên tinh thần giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án. Tôi xin trân trọng cảm ơn. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè và người thân đã luôn kịp thời động viên, chia sẻ và tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án. Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của các cá nhân và tập thể đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận án này. Hà Nội, ngày tháng năm 2019 Nghiên cứu sinh Chu An Trƣờng ii
5. MỤC LỤC Trang Lời cam đoan .....................................................................................................................i Lời cảm ơn ....................................................................................................................... ii Mục lục ........................................................................................................................... iii Danh mục các từ viết tắt ................................................................................................ vii Danh mục bảng ............................................................................................................. viii Danh mục hình .................................................................................................................. x Trích yếu luận án ........................................................................................................... xii Thesis abstract................................................................................................................xiv Phần 1. Mở đầu ............................................................................................................... 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 3 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 3 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 4 1.4. Những đóng góp mới của luận án ......................................................................... 4 1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .............................................................. 4 1.5.1. Ý nghĩa khoa học .................................................................................................. 4 1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn ................................................................................................... 4 Phần 2. Tổng quan nghiên cứu ...................................................................................... 5 2.1. Cơ sở lý luận về quản lý, sử dụng đất khu kinh tế cửa khẩu ................................ 5 2.1.1. Quản lý sử dụng đất đai ........................................................................................ 5 2.1.2. Quản lý, sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu ................................................. 9 2.2. Tình hình quản lý, sử dụng đất trong các khu kinh tế cửa khẩu của một số nước trên thế giới ................................................................................................ 22 2.2.1. Quản lý, sử dụng đất trong các khu kinh tế cửa khẩu ở Trung Quốc ................. 22 2.2.2. Quản lý, sử dụng đất trong các khu kinh tế cửa khẩu của Thái Lan ................... 25 2.2.3. Quản lý, sử dụng đất trong các khu kinh tế cửa khẩu ở Malaysia ...................... 26 2.2.4. Quản lý, sử dụng đất trong các khu kinh tế cửa khẩu ở Mỹ ............................... 27 2.3. Tình hình quản lý, sử dụng đất trong các khu kinh tế cửa khẩu ở Việt Nam ..... 28 2.3.1. Quá trình hình thành và phát triển khu kinh tế cửa khẩu ở Việt Nam ................ 28 iii
6. 2.3.2. Một số yếu tố quản lý, sử dụng đất có tác động đến sự phát triển của khu kinh tế cửa khẩu .................................................................................................. 30 2.4. Một số công trình nghiên cứu có liên quan đến quản lý, sử dụng đất khu kinh tế cửa khẩu .................................................................................................. 35 2.4.1. Các công trình trên thế giới về quản lý, sử dụng đất khu kinh tế cửa khẩu ........ 35 2.4.2. Các công trình nghiên cứu ở Việt Nam .............................................................. 39 2.5. Nhận xét chung về tổng quan tài liệu và định hướng nghiên cứu của đề tài ...... 46 2.5.1. Nhận xét chung về tổng quan tài liệu ................................................................. 46 2.5.2. Định hướng nghiên cứu của đề tài ...................................................................... 47 Phần 3. Nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................... 50 3.1. Nội dung nghiên cứu ........................................................................................... 50 3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn ................................................................................................ 50 3.1.2. Thực trạng quản lý, sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ............................................................................................................. 50 3.1.3. Đánh giá tác động của quản lý, sử dụng đất đến quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ............................................ 50 3.1.4. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ....................................................................... 51 3.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 51 3.2.1. Phương pháp tiếp cận .......................................................................................... 51 3.2.2. Phương pháp điều tra thu thập số liệu, tài liệu thứ cấp ....................................... 52 3.2.3. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu................................................................... 52 3.2.4. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp .................................................................. 55 3.2.5. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu .............................................................. 56 3.2.6. Phương pháp đánh giá tác động của quản lý, sử dụng đất đến quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu ............................................................. 57 3.2.7. Phương pháp chuyên gia ..................................................................................... 59 3.2.8. Phương pháp phân tích SWOT ........................................................................... 60 Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ................................................................... 62 4.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn ................................................................................................ 62 iv
7. 4.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................................... 62 4.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội.................................................................................... 66 4.1.3. Đánh giá chung ................................................................................................... 70 4.2. Thực trạng quản lý, sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ............................................................................................................. 72 4.2.1. Quá trình hình thành khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn .................. 72 4.2.2. Thực trạng sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn .............. 74 4.2.3. Đánh giá quy hoạch và quản lý thực hiện quy hoạch khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ....................................................................................... 82 4.2.4. Đánh giá giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn ............................................................................................................. 94 4.2.5. Đánh giá thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn .............................................................................. 99 4.2.6. Một số cơ chế chính sách được áp dụng trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ............................................................................................... 104 4.2.7. Đánh giá chung về quản lý, sử dụng đất khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ........................................................................................................... 110 4.3. Đánh giá tác động của quản lý, sử dụng đất đến quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn .......................................... 114 4.3.1. Xác định các tiêu chí đánh giá quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ..................................................................... 114 4.3.2. Tác động của quy hoạch và quản lý thực hiện quy hoạch đến quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn .................... 120 4.3.3. Tác động của giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đến quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn ....................................................................... 122 4.3.4. Tác động của thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đến đến xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn .................... 124 4.3.5. Tác động của cơ chế chính sách đến quá trình xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ......................................................... 127 v
8. 4.3.6. Tổng hợp đánh giá tác động các yếu tố quản lý, sử dụng đất đến xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ............................. 129 4.4. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ..................................................................... 136 4.4.1. Nhóm giải pháp liên quan đến quy hoạch......................................................... 137 4.4.2. Nhóm giải pháp về giao đất cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ........................................................... 139 4.4.3. Nhóm giải pháp về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư ......................... 141 4.4.4. Nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách khác ..................................................... 143 Phần 5. Kết luận và đề nghị ....................................................................................... 148 5.1. Kết luận ............................................................................................................. 148 5.2. Đề nghị .............................................................................................................. 150 Danh mục công trình đã công bố liên quan đến luận án ............................................... 151 Tài liệu tham khảo ........................................................................................................ 152 vi
9. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt BĐS Bất động sản BTHTTĐC Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư BQLKKTCK Ban quản lý khu kinh tế cửa khẩu CSHT Cơ sở hạ tầng CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa GCN Giấy chứng nhận GPMB Giải phóng mặt bằng ĐKKT Đặc khu kinh tế KCN Khu công nghiệp KHSDĐ Kế hoạch sử dụng đất KKT Khu kinh tế KKTCK Khu Kinh tế cửa khẩu KTXH Kinh tế - xã hội QHSDĐ Quy hoạch sử dụng đất QHCT Quy hoạch chi tiết QHCXD Quy hoạch chung xây dựng QLSDĐ Quản lý sử dụng đất QSDĐ Quyền sử dụng đất SDĐ Sử dụng đất TĐC Tái định cư THĐ Thu hồi đất UBND Ủy ban Nhân dân vii
10. DANH MỤC BẢNG TT Tên bảng Trang 2.1. Thuế chuyển nhượng đất của đặc khu kinh tế Hải Nam ........................................ 23 3.1. Phân cấp mức độ của mối quan hệ giữa 2 biến ...................................................... 58 4.1. Thực trạng sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng-Lạng Sơn năm 2017 theo đơn vị hành chính .................................................................................. 75 4.2. Biến động sử dụng đất khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng giai đoạn 2012-2017 ... 76 4.3. Thực trạng sử dụng đất các khu chức năng tại khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn năm 2017 ................................................................................... 77 4.4. Tiến độ thực hiện các chỉ tiêu sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng đến năm 2017 ............................................................................................... 83 4.5. Danh mục dự án đầu tư vào khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn và khu công nghiệp trên địa bàn, giai đoạn 2011-2017 .............................................. 84 4.6. Quy hoạch chi tiết các khu chức năng trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn .............................................................................................................. 88 4.7. Đánh giá công tác quy hoạch và quản lý thực hiện quy hoạch trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn ...................................................................... 92 4.8. Kết quả giao đất các dự án trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn .. 94 4.9. Tổng hợp kết quả thuê đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn giai đoạn 2009 - 2017 ............................................................................................ 95 4.10. Kết quả cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn đến năm 2017 .................................................................. 96 4.11. Đánh giá tình hình thực hiện giao đất, thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn .................................................................................................... 97 4.12. Kết quả thu hồi đất đai trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn giai đoạn 2009-2017 ............................................................................................ 101 4.13. Tình hình hỗ trợ và tái định cư trong khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn giai đoạn 2009-2017 ..................................................................................... 101 4.14. Đánh giá thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn ............................................................................... 102 viii